Academy Sierteelt houdt koers met de RTR

Afgelopen jaar zijn de deelnemers van de Academy Sierteelt aan de slag gegaan met de sturing van de assimilatenbalans op korte termijn (etmaal). Een voorproefje van Digitaal Telen met het standaard monitoringsprotocol. Er is ervaring opgedaan met het eenvoudige handvat van een constante RTR (Ratio Temperature to Radiation), oftewel Temperatuur – Licht verhouding. Daarmee wordt het evenwicht van de assimilatenbalans op korte termijn (etmaal) gemonitord en gestuurd.  Een methode die dus ook in de sierteelt steeds meer ingeburgerd raakt.

Op weg naar Digitaal telen met standaard monitoring
Regelmatig horen wij dat het misverstand heeft postgevat dat Het Nieuwe Telen met name toegespitst is op de groenteteelt. Daarom deze keer ervaringen van de deelnemers van de Academy Sierteelt. Zij benutten ook de RTR als handvat om licht en warmte efficiënt te benutten in de teelt van potplanten en snijanthurium. Teelten die duidelijk afwijken van de groenteteelt omdat veel licht afgeschermd wordt zodat de gerealiseerde lichtsommen (max 10 mol/m².dag) veel lager liggen. De temperatuurverhoging op licht (de RTR) is echter veel hoger. Een ander opmerkelijk verschil is dat in de sierteelt de PAR meter in de kas bijna standaard is ingeburgerd. Dit is overigens ook noodzakelijk om de aanmaak van assimilaten te monitoren als er veel belicht, geschermd en/of gecoat wordt.

Meer balans voor potplanten met een hogere RTR  
Een deelnemer met groene potplanten had een streeflijn bepaald voor de RTR met een basistemperatuur van 19 °C en een lichtverhoging van 5 °C per 10 mol (groene lijn).

De gerealiseerde RTR tussen jan en september 2023 in de figuur laat zien dat hij gemiddeld een RTR realiseerde van 19 + 6 (rode lijn). Aangezien het gewas zich prima ontwikkeld heeft, besluit deze tuinder om voor het komende jaar de streeflijn te verhogen naar 19 °C + 6 °C per 10 mol. Daarmee creëert hij  tevens ruimte om de assimilatenbalans meer in balans te krijgen (minder spreiding van de puntenwolk). Immers op 50% van de dagen waarop de temperatuur te laag gerealiseerd is (punten onder de rode lijn), kan met een temperatuurverhoging eenvoudig de streeftemperatuur bereikt worden. De bedoeling is om de zon de warmte te laten leveren door minder te ventileren overdag en in de nacht meer te schermen. De lichtbenutting neemt op deze dagen daardoor toe omdat met minder ventileren de fotosynthese hoger is met meer vocht en CO₂.

De volgende stap is om op de andere 50% van de dagen balans te creëren door de een lagere temperatuur te realiseren.

Energie besparen voor potplanten met de RTR als handvat  
Vervolgens zijn we voor deze potplantenteelt gaan inzomen naar mogelijkheden om tijdens de winter energie te besparen. In onderstaande grafiek zijn de gerealiseerde etmaaltemperatuur en lichtsom (rode punten) in de maanden januari en februari 2023 te zien. Deze verlopen ongeveer volgens de streeflijn 19 °C + 6 °C per10 mol (groene lijn).  Met de oranje lijn ligt de basistemperatuur lager op 18 °C maar is de lichtverhoging groter met 10 °C per 10 mol. Met de oranje lijn wordt gemiddeld dezelfde temperatuur gerealiseerd als bij de groene lijn. Echter op donkere dagen rond 1,5 mol PAR ligt de etmaaltemperatuur een ½ °C lager, en op lichte dagen rond 3,5 mol PAR een ½ °C hoger. De ontwikkelingssnelheid van de planten is gelijk bij beide RTR lijnen. Echter bij de oranje streeflijn hoeft minder gestookt te worden op de donkere dagen, terwijl de lichte dagen de hogere temperatuur energiezuinig ingevuld moet worden door de zon en/of intensiever schermen. Dit is een voorbeeld waarbij het werken met de RTR een handvat kan vormen om gerichter energie te besparen anders dan alleen minder te stoken door bv de buistemperatuur te begrenzen.

Oefening baart kunst ook in de snij anthurium  
Tijdens de cursussen wordt regelmatig de vraag gesteld hoe je nu een constante RTR kunt realiseren? Hiervoor zijn onder andere 3 uitgangspunten die hiervoor gebruikt kunnen worden:

1: de kastemperatuur momentaan op laten lopen als er meer PAR licht is.
2: de nachttemperatuur verhogen naarmate er op de dag ervoor een hogere PAR som is gerealiseerd.
3: het moment van de overgang van de dag naar de nacht, lichtsom-afhankelijk maken. Op donkere dagen eerder naar de nachttemperatuur dalen dan op lichte dagen. Met name in de periode van het jaar dat de nachten korter zijn dan de dag, is dit een noodzakelijke ingreep om niet te hoog in temperatuur uit te komen op de donkere dagen.

Om dit te automatiseren heeft elke klimaatcomputer hiervoor zijn eigen mogelijkheden. Onderstaande grafiek van een snij anthuriumteelt laat zien dat je beloond wordt met een constant gerealiseerde temperatuur-lichtverhouding als je hier bewust mee bezig bent.

Met de rode lijn is een basistemperatuur rond 18 °C gerealiseerd, met een lichtverhoging van ongeveer 5 °C per 10 mol. Ook hier is gediscussieerd hoe je energie kunt besparen met de oranje koers van 17 °C + 8 °C per 10 mol.  Dan kan op dagen met minder dan 4 mol PAR licht de kastemperatuur dalen van 0,5 tot 1 °C. Dit wordt dan gecompenseerd op dagen met meer licht dan 4 mol PAR licht met een hogere temperatuur tussen de 0,5 à 1 °C. Het idee is dat de gemiddelde ontwikkelingssnelheid hetzelfde blijft. Daarbij moet opgemerkt worden dat voorwaarde is dat de ontwikkeling niet stil komt te staan boven 17 - 18 °C.  

Conclusie : RTR zorgt voor goede sier  
Het telen met een constante RTR versterkt dus de balans op de assimilatenbalans op drie niveaus. Allereerst zorgt een constante RTR voor balans op de korte termijn (etmaal). Het ondersteunt ook de balans op de lange termijn (weekbasis) doordat  een constant evenwicht ontstaat tussen bovengrondse groei (bloemen, bladafsplitsing) en de wortelontwikkeling. De regelmatige wortelontwikkeling is voorwaarde voor optimale nutrientenvoorziening, nodig voor optimale kwaliteit en gezondheid. Denk hierbij ook aan het voorkomen van te veel worteldruk of watergebrek.  

Tenslotte vormt de streef RTR een eenvoudig  handvat om momentaan de fotosynthese op een hoger niveau te zetten door minder te luchten en energie te besparen door meer met het licht mee te telen. Kortom, ook in de sierteelt is een gewas in balans gezond en weerbaar, hetgeen leidt tot meer rendement op een duurzame manier met optimale benutting van het natuurlijke licht en warmte.

Telers en teeltmedewerkers die hier meer over willen weten, kunnen zich hier opgeven voor een volgende introductiecursus. Raadpleeg ook de website van Kas als Energiebron. Aanmelden voor de tweewekelijkse nieuwsbrief kan via de link onderaan de homepage.