Kennisontwikkeling daglengte-gevoelige siergewassen voor energie-efficiëntere teelt

Beschrijving

Doel:
Wat zijn de effecten van daglengte en spectrum op teeltduur, plantvorm en ontwik-keling op kwantitatieve lange dag planten. Voorbeeldgewassen zijn lelie en lisianthus. Met deze kennis kunnen telers teeltproblemen voorkomen bij de overstap naar LED belichting en verder besparen op warmte en elektra.

Projectbeschrijving:
Uit recent onderzoek blijkt dat bij lang niet alle gewassen succesvol onder full-LED kan worden geteeld zonder kennis over de effecten van spectrum en daglengte op de ontwikkeling van het gewas. Bij lisianthus en lelie blijkt bijvoorbeeld ernstige teeltvertraging op te treden onder een spectrum zonder verrood licht. Deze gewassen zijn zogenaamde ‘kwantitatieve langedag planten’. Dat wil zeggen: een lange dag is niet strikt noodzakelijk voor bloei, maar versnelt wel de bloei. Ook Antirrhinum (leeuwenbek), Phlox, Violier, en een variëteit aan bloeiend tuin- en perkgoed zijn kwantitatieve langedag planten. Bij dit soort gewassen is niet alleen daglengte, maar ook de spectrale samenstelling van het licht op het juiste tijdstip van belang voor bloeisnelheid en lengtegroei. Daarnaast biedt kennisontwikkeling ook een kans om nog verdere stappen te maken om te kunnen besparen op elektra en warmte.
Voor lisianthus is een belangrijk kennisgat het onderscheid tussen daglengte benodigd voor enerzijds bloeisnelheid en anderzijds voor assimilatie. Mogelijk kan gedurende de eerste teeltweken fors minder belicht worden mits de juiste daglengte met het juiste spectrum wordt aangeboden. Lelie wordt minder intensief belicht dan lisianthus, maar vraagt wel een lange daglengte. Echter, het is niet bekend wat het effect van daglengte op de teeltduur precies is. Er is in proeven 18 uur belicht, terwijl mogelijk een kortere daglengte voldoende is, of juist een langere daglengte verdere versnelling geeft. Als een kortere daglengte afdoende blijkt, dan bespaart dat elektra. Echter, als juist een lan-gere daglengte teeltversnelling geeft, dan bespaart dat warmtevraag per teeltcyclus.

De proefopzet is verdeeld in de volgende werkpakketten:
WP1: Overzicht literatuur kwantitatieve lange-dag planten
De al beschikbare kennis in de literatuur over de respons van bloei en groei van kwantitatieve langedag planten op daglengte en lichtspectrum wordt bestudeerd en overzichtelijk gerapporteerd. Zo wordt duidelijk voor welke gewassen dit onderzoek relevant is, wat al bekend is, en waar mogelijk nog onbenutte kansen liggen.
WP2: Onderzoek belichting lisianthus en lelie
Als voorbeeldgewas zijn de kwantitatieve langedag planten lelie en lisianthus geselec-teerd. De proeven vinden plaats onder geconditioneerde omstandigheden in klimaatcellen waar met geavanceerde daglichtsimulatoren het winterdaglicht wordt gesimuleerd (zowel spectrum als daglengte). Het daglicht wordt aangevuld met per kleur dimbare LED-belichting, waarvan ook de daglengte per kleur instelbaar is. Er worden zowel voor lisianthus als voor lelie vier opeenvolgende teelten uitgevoerd met per teelt 6 proefbe-handelingen per gewas. Dat geeft een totaal van 48 verschillende proefbehandelingen (24 per gewas). Op deze manier wordt zeer snel en effectief kennis ontwikkeld over ef-fecten daglengte, spectrum, lichtintensiteit, temperatuur en rassen.
De exacte proefbehandelingen zullen worden gefinetuned na overleg met de begeleidende telers en literatuurstudie (WP1), en de lessen uit eerdere proefrondes voor de in-vulling van de volgende proefrondes.

Resultaten

Plant Lighting heeft bloeisturing met licht voor de gewassen lelie en Lisianthus in klimaatcellen onderzocht. Belangrijke uitkomst van het onderzoek is dat behalve met temperatuur, ook met belichtingsduur en lichtspectrum de groei en ontwikkeling van Lisianthus en Oriëntal-lelies kan worden gestuurd. Deze kennis kan worden ingezet om energiezuiniger te telen.

Lichtstrategie om teeltsnelheid te maximaliseren
Voor daglengte gevoelige siergewassen zoals Lisianthus, lelie (Oriëntal-hybriden), Matthiola (violier) en verschillende perkplanten, bloeien sneller bij een langere daglengte. Uit literatuuronderzoek blijkt dat de interne klok de bloei stuurt en de gevoeligheid van de plant voor lichtsignalen regelt. Op het juiste moment verrood bijbelichten is van belang om bloeivertraging te voorkomen. Die gevoeligheid voor verrood licht kan beperkt zijn tot slechts enkele uren per etmaal en ook tot alleen het begin van de teelt. Voor een goede bloei van sierteeltgewassen kan dus mogelijk bespaard worden op bijbelichting met verrood, in uren per dag en dagen per teelt. Door de teeltsnelheid te maximaliseren met de juiste lichtstrategie en door een lagere temperatuur aan te houden, wordt energie bespaard.