Nivolator is vooral stuurmiddel

Begin 2013 zijn bij alstroemeriakwekerij  De Hazekamp van Gert van Daalen nivolatoren opgehangen. Het doel van deze ventilatoren, die de lucht verticaal bewegen, is om minder vaak een kier in het scherm te hoeven trekken, waardoor energie kan worden bespaard. Voorheen trok Gert een schermkier wanneer het vochtdeficit lager werd dan 1,5 g/m3, terwijl hij nu met een nivolator, het scherm langer dicht durft te houden.

Het vermijden van schermkieren biedt theoretisch twee voordelen: energiebesparing en een betere horizontale temperatuurverdeling. Maar uit monitoring door Wageningen UR bleek dat het warmteverbruik na het installeren van de nivolatoren juist hoger was dan ervoor. De extra luchtbeweging langs en door het scherm geven meer warmteverlies. Dit komt vooral doordat het schermdoek een aantal open bandjes heeft: ook zonder schermkieren laat het doek dus lucht en warmte door en dat wordt versterkt door de nivolatoren. De horizontale temperatuurverdeling is wel verbeterd, maar dat kwam vooral doordat er nokschotjes boven het scherm zijn aangebracht.

Hoe nu om te gaan met nivolatoren? Met de extra luchtbeweging in de kas krijgt de teler er een extra stuurmiddel bij. Dat komt goed van pas om de verdamping in het gewas te stimuleren. Maar het is de vraag of die luchtbeweging, en de bijbehorende extra verdamping, op ieder moment nut heeft. Hieronder volgen een paar suggesties voor het optimale gebruik van nivolatoren:

·          Als de luchtramen meer dan 10% open staan en het scherm open is, is het effect van nivolatoren zeer gering. Om stroomkosten te sparen is het beter om ze dan uit te zetten.

·       Bij dood weer (ramen/scherm dicht, lage buistemperatuur) is de gewasverdamping zeer laag. Extra luchtbeweging kan die verdamping stimuleren.

·       Tijdens belichting onder een gesloten scherm kan de lampwarmte bovenin de kas blijven hangen of alleen de bovenkant van het gewas verwarmen, terwijl het gewas onderin koel en vochtig blijft. Een nivolator kan die warme bovenlaag mengen met de koele onderlaag zodat dan minder buiswarmte nodig is.

·       Als het zeer koud is, dan wordt de verdamping al gestimuleerd door een hoge buistemperatuur. De hoge buistemperatuur zorgt ook voor extra luchtbeweging. Het is dan de vraag of extra verdamping nodig is. Bovendien leidt de extra luchtbeweging tot meer warmteverlies, zoals hierboven al is gesteld.

·       Een nivolator maakt het mogelijk om meer te isoleren. Als je investeert in nivolatoren, zorg dan ook voor een beter isolerend schermdoek. Dat geeft de meeste energiebesparing.

·       Bij de installatie van nivolatoren is het heel belangrijk om de schoepstanden optimaal op het gewas en de kas worden af te stemmen.

En de effecten op het gewas? Opvallend was, dat de alstroemeria’s recht onder de nivolatoren minder last hadden van vochtblaadjes dan planten die die 8 meter verderop stonden. Dat is toch een teken dat luchtbeweging een positief effect heeft."