Monitoring Energie en Belichting Gerbera Seizoen 2022-2023; de leerpunten

In een periode met hoge energieprijzen zijn de verwarming en vooral ook de belichting van kassen een kostbare activiteit. Vermindering van de inzet van belichting en de benutting van bestaande gascontracten voor de productie van stroom ten behoeve van het openbare net bieden mogelijk een gunstiger bedrijfsrendement dan het gebruik van stroom in de eigen belichtingsinstallatie. Op verzoek van een groep gerberatelers zijn in 2022 vier scenario’s doorgerekend.

De variaties van de scenario's zijn rond het concept om de bestaande WKK-installatie vooral te gebruiken ten behoeve van de verkoop van stroom in plaats van voor de voeding van de eigen belichting. Bij verkoop op het openbare net vertegenwoordigt elektriciteit een grote waarde, vooral overdag en aan het begin van de avond. De restwarmte uit de WKK kan worden gebruikt voor een geëxtensiveerde gerberateelt. De extensivering van de teelt (lees: minder belichten) betekent niet alleen een verlaging van de stroombehoefte, maar ook een verlaging van de warmtebehoefte. Omdat voor een evenwichtige teelt een lagere licht-input leidt tot een lagere etmaaltemperatuur. Volgens de richtlijnen van de Flori Consult Group betekent iedere mol PAR licht per m2 per dag minder een verlaging van de etmaaltemperatuur met 0.4 °C.
Door de teeltadviseurs van Flori Consult Group zijn voorafgaand aan het belichtingsseizoen 2022-2023 vier scenario’s beschreven, ten opzichte van de standaard belichtingsstrategie van 11,5h belichten per dag. Deze scenario’s zijn vervolgens door Feije de Zwart van Wageningen University & Research Glastuinbouw en Bloembollen doorgerekend.

Leerpunten
Uit een analyse van de teeltstrategieën bij gerbera in de winter 2022-2023, waarin moest worden omgegaan met sterk gestegen energieprijzen, zijn de volgende leerpunten geformuleerd:

• Bloemdiameter en kwaliteit van bloemsteel en houdbaarheid nemen teveel af in een onbelichte teelt. Bij beperkte belichting is er een duidelijke kwaliteitsverbetering van bloemdiameter, steelstevigheid en houdbaarheid ten opzichte van onbelicht telen. Echter problemen met Botrytis en rotkoppen hebben eveneens gespeeld. Bij normaal belichten is er een verdere kwaliteitsverbetering van bloemdiameter, steelstevigheid en houdbaarheid. Echter ook bij normaal belichten komen problemen met Botrytis en rotkoppen voor;
• Al bij een beperkte inzet van belichting na 1 december, als er in het najaar niet is belicht, waardoor de PAR som stijgt naar 4-5 mol per dag, zie je na 7-10 dagen een duidelijke kwaliteit verbetering. Ook valt het op dat het percentage niet verkoopbare winterbloemen zeer snel daalt na een beperkte verhoging van de PAR som;
• Productie heeft bij niet belichten in stuks ruim hoger gelegen dan van te voren ingeschat. Het aanhouden van een veel lagere etmaaltemperatuur dan in het verleden is hier waarschijnlijk debet aan;
• Onbelichte telers zagen de productie piek pas komen rond week 9-10 wat in het verleden ook gebruikelijk was;
• Bij beperkt belichten trad de productietoename medio februari op waarbij deze later in voorjaar, minder explosief is dan bij onbelicht telen. Bij normaal belichten is de productietoename in voorjaar nog minder explosief dan bij gedeeltelijk belicht telen;
• Extra korte daglengte leidt bij zeer lage lichtniveau’s niet tot een toename van bloemafsplitsing. Ook bij gedeeltelijk belichten blijft de PAR som sturend in de aanleg van bloemen;
• Met lage temperatuur blijven de aangelegde knoppen bij beperkt belichten in rust toestand aanwezig en kunnen later alsnog uitgroeien;
• Minder dan 15 MJ/m2/week leidt al snel in het najaar tot problemen met Botrytis en rotkoppen;
• Snelle productietoename na niet belichten kan de markt niet aan en geeft veel problemen bij de arbeidsplanning. Bij beperkt belichten en normaal belichten kan in de winter de markt met voldoende bloemen bediend worden en arbeidsplanning is beter te organiseren;
• Om rotkoppen te voorkomen moet gelet worden op de nutriënten opname. De wateropname is door hogere isolatie en minder verdamping lager en daarmee is de opname van calcium en mogelijk ook borium beperkt. In de afgelopen winter is in de praktijk het remmende effect van isolatie en LED belichting op de wateropname onderschat;
• Voor belichting met LED is een aanpassing gemaakt in de FCG streefwaarde voor etmaal temperatuur;
• Bij sterke plantbelasting- en productietoename in voorjaar deze afremmen door een etmaaltemperatuur boven FCG streefwaarde te realiseren.