Komende jaren een duidelijk verbeterde marktpositie van WKK t.o.v. 2017
De marktpositie van netleverende gasmotor-WKK is in de loop van 2018 aanzienlijk verbeterd ten opzichte van 2017. De overcapaciteit op de Nederlandse elektriciteitsmarkt is structureel afgenomen door uitbedrijfname van kolencentrales en industriële WKK’s. Daarnaast is de vraag wat toegenomen en de import afgenomen omdat ook in het buitenland de overcapaciteit is afgenomen. Daar bovenop komen nog problemen in België die tot hoge prijspieken hebben geleid.
Deze situatie houdt de komend jaar aan. WKK met netlevering kan veel uren draaien met een relatief hoge opbrengst. Bestaande WKK rendeert goed en zelfs investeren in netleverende WKK is komend jaar net rendabel. Levering aan het eigen bedrijf is nog gunstiger. Komende jaren komt daar waarschijnlijk weinig verandering in. Door geleidelijk meer en meer duurzame productie neemt de spreiding in de prijzen wel wat toe. Richting 2025 ziet de situatie er nog steeds goed uit. Maar risico’s op afnemende draaiuren en strenger CO2- en gasbeleid nemen toe. De barometerstanden per oktober 2018 voor WKK met netlevering en voor WKK met levering aan eigen bedrijf (belichting) zijn hier weergegeven;
Marktpositie 2019
De spark spread voor elektriciteitsproductie is de afgelopen maanden in Nederland structureel verbeterd. Hieraan ten grondslag ligt de uitbedrijfname van oude kolencentrales in 2016 en 2017 en meer recent een lichte groei van de elektriciteitsvraag. Tevens wordt in Duitsland geleidelijk steeds meer bruinkoolvermogen en kerncentrales uit bedrijf genomen wat tot een structurele afname van de overcapaciteit in Duitsland leidt en daarmee minder import vanuit Duitsland. Daar bovenop zijn er dit jaar onverwacht veel problemen met kerncentrales in België waardoor er grillige prijspieken ontstaan die doorwerken op de Nederlandse markt. Deze situatie houdt vermoedelijk de komende winter aan. Deze situatie is positief voor netleverende WKK waardoor komende jaren structureel meer draaiuren worden gemaakt bij een gemiddeld hogere prijs. De situatie van een WKK die draait voor belichting in de nachturen is goed, zeker in combinatie met netlevering overdag.
Marktpositie 2022
In Duitsland zullen de komende jaren nog meer bruinkoolcentrales en kerncentrales uit bedrijf worden genomen. Daar komt meer duurzaam vermogen en aardgas vermogen voor in de plaats. Dit leidt tot een gemiddeld hogere prijs maar ook grotere prijsverschillen die beiden doorwerken op de Nederlandse markt. In combinatie met de groei van zon en windvermogen in Nederland ontstaat ook in Nederland een grotere spreiding in prijzen. De invloed van zon in het tweede kwartaal wordt merkbaar, met lagere prijzen midden op de dag.
De situatie met kerncentrales in België en Frankrijk komt hier nog bovenop. De kans bestaat dat men in België langduriger te kampen heeft met storingen en problemen in kerncentrales. Daarnaast zijn er ook in Frankrijk signalen dat er problemen zijn met kerncentrales. Het is onduidelijk hoe groot die problemen zijn maar de effecten kunnen groot zijn. WKK in de tuinbouw (gasmotoren) kunnen nog altijd veel draaiuren maken met gemiddeld hoge prijzen. In deze situatie is een investering in een WKK voor alleen netlevering iets minder rendabel dan 2019, maar nog steeds positief. Investeren in WKK voor belichting blijft goed, vooral door de combinatie van levering aan het eigen bedrijf en levering aan het net in overige uren bij gunstige prijzen. Het risico van deze WKK voor fluctuerende marktprijzen is minder groot omdat de levering aan het eigen bedrijf al zeer rendabel is.
Perspectief 2025
Richting 2025 komt er meer en meer zon en windvermogen online. Vanaf 2022 worden grote windprojecten op zee op het net aangesloten. Daarmee zet de trend van grillige marktprijzen door. Import vanuit Duitsland is verder afgenomen als gevolg van de uitbedrijfname van alle kerncentrales (‘Atomausstieg’ van 2018 tot 2022) en leidt mogelijk zelfs tot steeds meer export. De vraag neemt door economisch herstel en elektrificatie toe en de CO2 prijs stijgt na 2020 onder aanpassing van het handelssysteem, wat allemaal leidt tot een hogere elektriciteitsprijs. Maar als gevolg van meer duurzame opwekking zal er meer spreiding komen in de elektriciteitsprijzen en komen draaiuren onder druk. In kwartaal 1 en 4 wordt de prijs per uur bepaald door het windaanbod en in kwartaal 2 midden op de dag door zonnestroom.
De opbrengst voor WKK blijft echter naar verwachting redelijk op peil omdat de prijzen in de uren dat WKK draait relatief hoog blijven. Daarbij krijgt de flexibiliteit van WKK steeds meer waarde door het kunnen leveren van elektriciteit gedurende kortere periodes en door het leveren van onbalans vermogen (op zeer korte termijn). De opbrengsten in 2025 liggen volgens de barometer tussen positief en matig en lijken daarmee nog net voldoende hoog om een (her-) investering in WKK te overwegen. Het risico is echter groot dat na 2025 de marktprijzen en draaiuren van WKK verder onder druk komen door een verdere groei van duurzaam. Ook bestaat het risico dat beleidswijzigingen of fiscale wijzigingen een negatief effect op de rentabiliteit van de WKK hebben. Vooral voor netleverende WKK is dit een reëel risico.
Over de barometer Oktober 2018: De barometer is tot stand gekomen als onderdeel van Kas als Energiebron in opdracht van LTO Glaskracht Nederland en het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.
BlueTerra Energy Experts is een onafhankelijk adviesbureau op het gebied van energiebesparing en decentrale opwekking met WKK en duurzame energie. Aan deze publicatie kunnen geen rechten worden ontleend.