Academy Tomaat versnelt de leercurve met de RTR 

Afgelopen jaar zijn de deelnemers van de Academy Tomaat 10 keer bij elkaar geweest. Daarbij stond het meten, voorspellen en verbeteren van de plantbalans centraal. Er is ervaring opgedaan met het eenvoudige handvat van een constante RTR (Ratio Temperature to Radiation), oftewel Temperatuur – Licht-verhouding. Daarmee wordt het evenwicht van de assimilatenbalans op korte termijn (etmaal) gemonitord. Kas als Energiebron ontwikkelde hiervoor een standaard dashboard.

Afgelopen jaar zijn de deelnemers van de Academy Tomaat 10 keer bij elkaar geweest. Daarbij stond het meten, voorspellen en verbeteren van de plantbalans centraal. Er is ervaring opgedaan met het eenvoudige handvat van een constante RTR (Ratio Temperature to Radiation), oftewel Temperatuur – Licht-verhouding. Daarmee wordt het evenwicht van de assimilatenbalans op korte termijn (etmaal) gemonitord.  Een methode die steeds meer ingeburgerd raakt. Reden voor Kas als Energiebron om hiervoor een standaard dashboard te ontwikkelen 

Op weg naar standaard monitoring 
In het project Het Nieuwe Telen in de praktijk wordt hard gewerkt aan het ontwikkelen van een standaard monitoringsprotocol en dashboarden om de effecten van Het Nieuwe Telen zichtbaar en meetbaar te maken. De deelnemers van deze Academy Tomaat, hebben hier alvast een voorproefje van gehad.
Zoals in hoofdstuk 6.8, 7.6 en het stappenplan in hoofdstuk 10.4 in het boek Plant Empowerment beschrijft, kun je de leercurve in 3 stappen versnellen met de RTR.

Stap 1 : Breng de gerealiseerde RTR in kaart. 
Bekijk de eerste grafiek. De puntenwolk (elk punt is 1 etmaal) met op de X-as de lichtsom en op de Y-as de gerealiseerde etmaaltemperatuur, laat zien dat in de eerste helft van 2023 tot 2000 Joule/cm2.dag de etmaaltemperatuur redelijk constant stijgt met toenemende instraling. Bij hogere instraling is de temperatuur constant gehouden rond de 21 °C. Deze deelnemer concludeerde dat hij komend jaar de stijging van de temperatuur verder wil doorzetten, zodat hij bij hoge instraling minder hoeft te luchten, waardoor CO2 en vocht ook op een hoger niveau blijven, en daarmee het licht beter benut wordt voor de aanmaak van assimilaten. (basisprincipe 1 van de assimilatenbalans) 

Bekijk de tweede grafiek. In de tweede helft van 2023 is de spreiding van de etmaaltemperatuur veel groter bij eenzelfde lichtsom. Dat betekent dat de assimilatenbalans van het gewas continu uit evenwicht is. Op dagen met dezelfde aanmaak van assimilaten (lichtsom) varieert het verbruik van assimilaten (etmaaltemperatuur) met 4 tot 6 °C. De groene lijn is de streef-RTR.  Er is goed te zien dat op de meeste dagen de Temperatuur boven de streeflijn is gerealiseerd. 

Stap 2 : maak de RTR constanter 
Een andere manier om dit zichtbaar te maken is de volgende grafiek in het dashboard. Bekijk de derde grafiek.

Onder in deze grafiek van een andere deelnemer, staat de streef RTR 3 °C/1000 Joule (oranje) en de gerealiseerde RTR (donkerrood onder). De basistemperatuur is 16 °C.  In één oogopslag is te zien dat de gerealiseerde RTR sterk wisselt. Als de rode lijn boven de oranje lijn loopt is de temperatuur te hoog geweest, eronder te laag. Hoe beter de rode lijn de oranje lijn volgt, hoe constanter de gerealiseerde RTR en hoe meer balans. De absolute afwijking van de gerealiseerde etmaaltemperatuur (lichtrood met stip boven) met de streeftemperatuur (groen) is daarboven af te lezen. Deze deelnemer concludeerde dat het eenvoudig is om de balans constanter te maken door de temperatuur te verhogen op de dagen dat de temperatuur te laag is geweest (rode lijn loopt onder de groene). 

Stap 3 :  meer balans met hogere streef RTR 
Op dagen dat de temperatuur te hoog is geweest, blijkt dat dit meestal veroorzaakt wordt door de buitentemperatuur. Bekijk de vierde grafiek.

In deze grafiek is dat snel te zien. De buitentemperatuur (bruin met stip) ligt vanaf juni dicht bij de streeftempertuur. Er zijn zelfs dagen dat de streeftemperatuur onder de buitentemperatuur lag. Dan ben je als teler stuurloos. De onbalans van de RTR in de tweede helft van het jaar kan dan in stap 3 voorkomen worden door de streeftemperatuur te verhogen, waardoor de buitentemperatuur de plantbalans, minder vaak verstoort. Door deze hogere RTR meteen bij de start van de teelt toe te passen, heeft het gewas de tijd om naar een evenwicht met een lagere plantbelastng te groeien. Daarnaast is aanpassing van het teeltplan (stengeldichtheid, trossnoeibeleid) nodig om de verhoging van de RTR via een verlaging van de sinkgrootte (zetting, plantbelasting) mogelijk te maken. Hiervoor wordt een apart dashboard voor de lange termijn balans ontwikkeld.

Conclusie : RTR verbindt plantbalans op 3 niveaus 
Het telen met een constante RTR versterkt dus de balans op de assimilatenbalans op drie niveaus. Allereest zorgt een constante RTR voor balans op de korte termijn (etmaal). Het ondersteunt de balans op de lange termijn (weekbasis) waarbij er een evenwicht ontstaat tussen de sinkgrootte (verbruik van assimilaten) en langjarige lichtsom (aanmaak). De streef RTR vormt ook een eenvoudig  handvat om momentaan de fotosynthese op een hoger niveau te zetten door minder te luchten (zoals hierboven bij het eerste voorbeeld). Een gewas dat langdurig in balans geteeld wordt zal een constante groei vertonen tussen vegetatief en generatief. Ook de wortelgroei blijft regelmatig waardoor water en nutrienten altijd voldoende beschikbaar zijn, en worteldruk minder (kwaliteits)problemen oplevert. Kortom een gewas in balans is gezond en weerbaar, hetgeen leidt tot meer rendement op een duurzame manier met optimale benutting van natuurlijk licht en warmte.

Telers en teeltmedewerkers die hier meer over willen weten, kunnen zich hier opgeven voor een volgende introductiecursus. Raadpleeg ook de website van Kas als Energiebron. Aanmelden voor de tweewekelijkse nieuwsbrief kan via de link onderaan de homepage.

Plant Empowerment Academy
Peter Geelen Plantmonitoring.NL