Hemming: 'Winst ligt in dek met low-e en hoge hortiscatter'
Tijdens het EnergiekEvent op 7 juni verzorgde Silke Hemming van Wageningen University & Research een presentatie over nieuwe ontwikkelingen rond kasdekmaterialen. Deze worden gedreven door het streven naar betere isolatie en maximaal rendement van natuurlijk groeilicht. Low-e glas met een hoge mate van lichtverstrooiing (Hortiscatter) heeft telers heel veel te bieden, blijkt uit onderzoeksresultaten.
Silke Hemming is hoofd van het Wageningse onderzoeksteam Glasshouse Technology van de business unit Greenhouse Horticulture van Wageningen UR en heeft in de afgelopen decennia veel bijgedragen aan de ontwikkeling en beproeving van nieuwe, hoogwaardige kasdekmaterialen. Voor gematigde tot koude streken bestaan die nog steeds voornamelijk uit glas, dat in verschillende soorten toepassing vindt. Naast standaard tuindersglas is er zogenaamd low-iron of wit glas dat 1 à 2% meer licht doorlaat. Antireflectie (AR) coatings of oppervlaktebehandelingen kunnen 5-8% meer licht opleveren. Afhankelijk van het gewas levert een procent lichtwinst op jaarbasis 0,5 tot 1% extra productie op, wat verklaart waarom AR-glas de laatste jaren veel terrein heeft gewonnen.
Hortiscatter
Meer natuurlijk groeilicht kan de opbrengst van lichtminnende gewassen flink opvoeren. Vooral wanneer het homogeen is verdeeld, diep doordringt in het gewas en geen stress veroorzaakt. “Dat pleit voor diffuus glas, dat het doorgelaten licht verstrooit”, vertelde Hemming.
De kwaliteit en mate van lichtverstrooiing wordt uitgedrukt via het kengetal Hortiscatter. Voor tuinbouwtoepassingen is diffuus glas beschikbaar met een Hortiscatter van 0 tot 50%. Hoe hoger de hortiscatter, des te beter het doorgelaten licht in principe is voor de plant. Lichtverstrooiing gaat echter ook gepaard met verlies aan licht. Daarmee wordt een deel van de winst direct afgeroomd, zou je dus kunnen zeggen. We moeten de balans vinden tussen het positieve effect van de betere lichtverdeling tegenover het negatieve effect van minder licht. Waar ligt dan het optimum?
Telers nog te behoudend
“Telers die voor diffuus glas kiezen, zien terecht meerwaarde in diffuus licht, maar lijken het belang daarvan toch nog te onderschatten”, merkte de onderzoekster op. “In de praktijk wordt namelijk meestal gekozen voor glas met een hortiscatter van 10 tot 20%, terwijl onderzoek uitwijst dat de productiestijging als gevolg van een hogere Hortiscatter het hogere lichtverlies ruimschoots kan compenseren.”
Hemming illustreerde haar stelling met harde cijfers. Wat de (te) behoudende opstelling van telers zou kunnen verklaren, is dat zij bij het vergelijken van glassoorten aan de specificaties wel kunnen zien in hoeveel lichtverlies een hogere hortiscatter resulteert, maar niet weten welke (potentiële) meeropbrengst daar tegenover staat. “Hier ligt duidelijk nog een stuk niet-benut productiepotentieel”, besloot zij haar verhaal over diffuus glas.
Minder warmteverlies met low-e glas
Winst, of liever gezegd minder warmteverlies, valt ook te behalen met low-emission glas. Dit is glas dat door een speciale coating een lagere u-waarde heeft en daardoor minder warmte uitstraalt. Het perspectief van low-e glas is al jaren geleden verkend in de VenLow Energy kas, die over een dek van dubbel glas beschikte.
“Nu is er ook enkelvoudig low-e glas beschikbaar, dat vorig jaar in Bleiswijk is toegepast voor een tomatenteelt en momenteel voor een energiearme aubergineteelt”, vervolgde Hemming. “De tomatenproef liet een energiebesparing van 15% zien. In de aubergineteelt was tot begin juni dit jaar zelfs 20% bespaard op de warmte-input. Je kunt dus rustig stellen dat low-e glas erg veelbelovend is, zeker nu de energiekosten zo sterk zijn opgelopen.”
Smart materials
Nu er meer bekend is over de concrete voordelen van antireflectie-eigenschappen, (hoge) hortiscatter en low-emission, verwacht Hemming dat telers met nieuwbouwplannen deze eigenschappen nog nadrukkelijker in hun kasdek tot uitdrukking laten komen. Op langere termijn zullen er meer innovatieve materialen en behandelingen in beeld komen waarmee telers de groeifactor licht kunnen optimaliseren en het warmteverlies van hun kas verder kunnen beperken. Sommige worden al toegepast in of ontwikkeld voor de bouwwereld.
Hemming en haar collega’s verkennen de mogelijkheden hiervan voor de glastuinbouw al enkele jaren. “Sommige innovaties kunnen op termijn zeker toepassing vinden in onze sector, al kan de kostprijs een beperking vormen. Eén van de ‘smart materials’ waar we samen met technologische partners naar kijken, is een nieuwe anticondensfolie die veel energie bespaart, vocht doorlaat, meer licht doorlaat en meer CO2 binnen kan houden in vergelijking met de huidige schermen. Zodra we meer kunnen melden, zult u dat zeker van ons horen.”
