Beschrijving

Doelstelling:
Duidelijkheid scheppen over welke middelen en methodes, die op dit moment op de markt zijn, gebruikt kunnen worden om AR glas veilig en effectief schoon te maken.

Projectbeschrijving
Moderne energiezuinige kassen worden op grote schaal gebouwd met glas met anti-reflectie (AR) coatings om zo meer zonlicht in de kas te krijgen. Het is nog onduidelijk welk middel/methode gebruikt kan worden om het kasdek te reinigen zodat het daadwerkelijk schoon wordt en zonder de AR coating aan te tasten. In het vooronderzoek bleek dat het probleem complex is, omdat vuil heterogeen is, bestaand uit anorganisch en organisch chemische verontreinigingen en microbiële groei, en zich voornamelijk ophoopt langs de randen. In het vooronderzoek is daarom in kaart gebracht met welke vuil wij te maken hebben en hoe de samenstelling ervan gestandaardiseerd kan worden (microbiologisch vuil en chemisch vuil) en hoe deze dan gestandaardiseerd opgebracht kan worden op glas. Ook is in kaart gebracht hoe een kleinschalige maar praktijkconforme reinigingssopstelling (borstelen, hoge druk reinigen) gemaakt kan worden en welke reinigingsmiddelen, types glazen en types AR coatings in de praktijk voorkomen en meegenomen zouden moeten worden in een gestandaardiseerde test. Er is een concept proefmethode opgesteld en zal in dit vervolgproject worden toegepast.

Het project bestaat uit 4 werkpakketten:

Werkpakket 1: Glas, middelen en methodes
In het vooronderzoek heeft een selectie van glazen, middelen en methodes plaatsgevonden. Deze zullen verder worden gefinetuned, materialen moeten worden besteld en door leveranciers worden geleverd. Testopstellingen voor het reinigen moeten worden aangeleverd en operationeel worden gemaakt. Er zullen 5 verschillende typen glas worden getest met 1 soort standaard helder glas zonder AR coating als referentie. Ook zijn 10 middelen geselecteerd en zal schoonmaken met demiwater als referentie gebruikt worden. Daarbij wordt twee manieren van schoonmaken verder gebouwd/ontwikkeld; met een borstel (buitenkant) en met de hogedrukspuit (binnenkant). Het gaat daarbij om 2 soorten vuil: chemisch vuil (zouten/silica) en microbiologische vuil (schimmels en bacteriën). Er is daarbij een ‘standaardvuil’ bepaald.

Werkpakket 2: Testmethode
In de diverse tests wordt gekeken naar veiligheid en effectiviteit van de middelen en methodes in combinatie met de verschillende glassoorten. Deze factoren worden apart van elkaar getest in 2 rondes: 1. “Veiligheid”: Tast het middel / de methode de AR coating aan? 2. “Effectiviteit”: Verwijdert het middel / de methode het standaardvuil effectief? De focus ligt voornamelijk op hoe de binnenkant van het kasdek, maar er zal ook getest wordt op de buitenkant/borstelmachine. Van alle testen/monsters wordt vooraf bepaald wat de hemisferische lichttransmissie is. Daarna wordt 15 jaar veroudering gesimuleerd volgens een opgesteld protocol waarna de lichttransmissie weer gemeten wordt wat dan een beeld geeft of de AR coating aangetast is. De combinaties van glas + middel waar de AR coating niet werd aangetast zullen meegenomen worden naar de effectiviteitstest. Hierbij worden de twee soorten vuil aangebracht en schoongemaakt voor alleen de methode voor de hogedrukspuit. Hier wordt dan ook weer de lichttransmissie gemeten.

Werkpakket 3: Milieueffecten, toxiciteit, preventie
Mogelijke toxiciteit van middelen op in de kas aanwezig gewas wordt bepaald en ook de milieueffecten van middelen worden kwalitatief bekeken. Ook zal een advies opgesteld worden over hoe vervuiling het beste voorkomen kan worden.

Werkpakket 4: Projectleiding, werkgroep, kennisoverdracht en rapportage
In de begeleidingscommissie zullen tussentijdse resultaten om de 6-8 weken besproken in de bestaande uit alle deelnemers in het project. Aan het einde van het project wordt een workshop gehouden.

Resultaten

Moderne, energiezuinige kassen worden op grote schaal gebouwd met glas met anti-reflectie coatings of oppervlaktebehandelingen om zo meer zonlicht in de kas te krijgen en daarmee meer zonne-energie. Dit draagt bij aan de besparing van fossiele brandstoffen en meer licht voor een hogere productie. Onzekerheid in hoe een nieuwe kas de opvolgende tien jaar na de bouw zal presteren zal leiden tot terughoudendheid bij het investeren in onder andere energiebesparende maatregelen en vernieuwing in het algemeen. Dat is de achtergrond van het project ‘Veilig AR glas reinigen’, gefinancierd door Kennis in je Kas (KijK).

Door deze onzekerheid weg te nemen kan de sector met meer vertrouwen investeren in moderne energiezuinige kassen. Immers als het glas verkeerd wordt schoongemaakt en een deel van de lichttransmissie verloren gaat heeft dit direct gevolgen voor de productie. Dit project laat zien welke reinigingsmiddelen veilig zijn voor AR glazen en welke effectief zijn tegen vervuiling door typisch op kassen voorkomend chemisch vuil of microbiologisch vuil.

Hogedruk en borstel
Belangrijke conclusie is dat alle onderzochte reinigingsmiddelen veilig op glas zonder AR behandeling worden gebruikt. Dit geldt zowel voor de reiniging met hogedruk aan de binnenkant als ook voor de reiniging met borstelen aan de buitenkant. Op een kasdek komt in de praktijk zowel chemisch als ook microbiologisch vuil voor. Geen van de onderzochte middelen lijkt al het chemische vuil (bijvoorbeeld zout, zand, roest) op alle glazen te kunnen verwijderen: Virkon S en Menno ter Forte deden het redelijk op chemische vervuiling, XPG-CT1 was het meest effectief op chemische vervuiling, maar had weinig effectief op microbiologische vervuiling.

Reinigingsmethode
Aangezien telers vooral last ervaren van het reinigen van vervuiling aan de binnenkant van het kasdek, zijn de resultaten van de middelen samen met hogedruk het meest relevant. Hier kunnen beter middelen worden gekozen die effectief zijn en - nog beter - die ook nog het meest veilig zijn.
Ook tests voor het verwijderen van chemisch en microbiologisch vuil zijn gedaan met praktijkconforme methodes en condities. Tijdens tests voor het verwijderen van chemisch vuil bleek dat vaker reinigen dan nu standaard in de praktijk (vaker borstelen en/of vaker spoelen) tijdens een schoonmaakbeurt het vuil soms beter kan verwijderen (vooral bij hogedruk). Wellicht kunnen door aanpassingen van de reinigingsmethodes in de praktijk (andere druk en snelheid bij hogedrukreiniging, andere rotatiesnelheiden van een borstel en andere borsteltypes) inclusief andere concentraties, inwerktijden van middelen tijdens de reiniging, in de toekomst betere reinigingsresultaten worden bereikt.
Middelen die effectief zijn om microbiologisch vuil te verwijderen zijn niet altijd effectief tegen chemisch vuil. Wellicht kunnen door een combinatie van middelen in de praktijk betere reinigingsresultaten worden bereikt.