Aardbei fossielvrij

Beschrijving

Doel
Het project streeft naar het definiëren van de fossielvrije en duurzame aardbeienteelt onder glas, op basis van het reeds uitgevoerde onderzoek. Dit project moet kennis opleveren hoe de fossielvrij en duurzame aardbeienteelt eruit ziet en welke stappen nog moeten worden genomen om dit in de praktijk te implementeren.

Projectbeschrijving
Het areaal aardbei onder glas in Nederland neemt sterk toe (momenteel ongeveer 400 ha), en de teelt moet fossielvrij en duurzaam worden. De nadruk ligt nog steeds op de onbelichte doorteelt met juni-dragers, maar de vraag naar jaarrond productie, wat met de teelt van zowel juni-dragende als met doordragende rassen kan worden bereikt, neemt toe. Deze ontwikkeling vraagt om een nieuwe kijk op het teeltsysteem van aardbei onder glas. Hoewel de aardbeienteelt zich kenmerkt door lage etmaaltemperaturen (± 14°C), is de warmte-input relatief hoog, ±12-18 m3 m-2 in het geval van een onbelichte doorteelt. Om de aardbeienteelt zowel teelttechnisch als energetisch beter in balans te krijgen, wordt er in het kader van KaE sinds een aantal jaren onderzoek verricht. De overkoepelende vraag is: Hoe ziet de fossielvrije en duurzame teelt van aardbei eruit. Waarbij de verschillende balansen van HNT op het niveau van het gewas en van de kas goed op elkaar zijn afgestemd, zodat er een stabiele en hoge productie van een goede kwaliteit wordt bereikt en waarbij de gewasbescherming biologisch plaatsvindt.

Het project is onderverdeeld in drie werkpakketten:

Werkpakket 1: Visie
Het project begint met het opstellen van een schets op hoofdlijnen van de toekomst van aardbeienteelt dat voldoet aan de principes van HNT. Hoe ziet een fossielvrije aardbeienteelt er uit qua kas, gewas en klimaat?

WP2: Kennisinventarisatie
Vervolgens wordt de huidige ‘State of Art’ uitgediept. De bestaande kennis op het gebied van energie en teelt in aardbeien wordt geïnventariseerd en samengebracht om een goed beeld te vormen van wat we op dit moment weten om een fossielvrije aardbeienteelt mogelijk te maken. De overblijvende kennisleemtes zullen worden benoemd.

WP3: Vervolgstappen
Tussen de schets op hoofdlijnen van een fossielvrije en duurzame aardbeienteelt (WP1) en de kennis die we in huis hebben, zal een gat liggen (WP2). Het logische vervolg is daarom het identificeren van de stappen die nog moeten worden gezet voordat zo’n teelt door de praktijk geïmplementeerd kan worden.

Terwijl WP1 een schets op hoofdlijnen gaf, wordt in WP3 een kwantitatieve ondersteuning gegeven aan de hand van een aantal berekeningen aan een aardbeikas. Voor zover mogelijk worden rekenregels op basis van de WP2-kennis toegevoegd. Er wordt onder meer gekeken naar verschillende strategieën voor belichting, schermen, temperatuur, en CO2-dosering die bijdragen aan het realiseren van een fossielvrije teelt.

Resultaten

Het toenemende areaal aardbei onder glas moet fossielvrij en duurzaam worden geteeld, zeker gezien de recente stijging in energieprijzen. Wageningen University & Research en Delphy hebben in opdracht van Kas als Energiebron beschreven hoe zo’n aardbeiteelt er uit ziet. Er is een schets op hoofdlijnen opgesteld van de toekomstige aardbeiteelt, de bestaande kennis en kennishiaten zijn geïnventariseerd en met een rekenmodel is een schatting gemaakt van de stappen die nog kunnen worden gezet.

Drie teeltwijzen
Hiervoor is gerekend aan drie teelten, namelijk een onbelichte doorteelt, een belichte doorteelt en een low-chill verse teelt. Er is voor deze drie teelten een uitgangssituatie vastgesteld die is gebaseerd op de principes van Het Nieuwe Telen en waarbij dus een kleine hoeveelheid fossiele energie is gebruikt. Daar bovenop kunnen additionele maatregelen worden genomen, waarvan de effecten te berekenen zijn. We hebben te maken met kennistekorten op het gebied van de fysiologie van aardbei, zodat we met aannames hebben moeten werken en de rekenresultaten indicatief zijn. Door op het scherpst van de snede te telen is er al veel te bereiken. Er is verder gekeken naar het verlagen van de luchttemperatuur, het verhogen van de relatieve luchtvochtigheid en langer of intensiever belichten. Voor alle situaties zijn de gevolgen voor het gebruik van gas, elektriciteit en CO2 berekend. Er blijft behoefte aan energie voor verwarming en belichting, alleen moet deze van niet-fossiele oorsprong zijn.

Speerpunten telers
De schets op hoofdlijnen van een fossielvrije aardbeiteelt is opgesteld in samenwerking met een aantal telers en veredelaars. Aardbeitelers identificeerden de volgende speerpunten:

1. Verschuiving van teeltstrategieën om de afname in productie van de open teelt op te vangen en een jaarrond vlakke productie te bereiken. Dit leidt tot meer belichting, productie in de zomer onder glas, een lange teeltduur en een betere stuurbaarheid door, indien mogelijk, op steenwol te telen.
2. Warmtevraag anders invullen, met alternatieve CO2-bronnen, hernieuwbare bronnen in plaats van fossiele energiebronnen. Schaalvergroting en verschuiving van teeltstrategieën zullen hierin een rol spelen.
3. Kennis en innovatie moeten helpen om een antwoord te vinden op het invullen van het restant van de behoefte aan energie en CO2.
4. Genetica en veredeling moeten meer gericht zijn op rassen die een continue en stabiele productie realiseren. Genetica wordt gezien als sleutel in verschuiving van de teeltstrategieën.
5. Gewasweerbaarheid is van belang voor de gewasbescherming. In de toekomst zijn er minder chemische middelen beschikbaar en zal als gevolg van een lager energieverbruik de luchtvochtigheid stijgen. Methoden hiervoor zijn onder meer: opkweken uit zaad, biologische middelen of plantversterkers en een goede plantbalans om de plant fysiologisch sterk te houden.