Toekomstbeelden freesia: reductie energiegebruik bij ontsmetten substraat

Naar aanleiding van de studie ‘Richtinggevende toekomstbeelden voor freesia, 2030-2050’ zijn vier nieuwe teeltsystemen ontworpen voor de freesiateelt. Deze teeltsystemen worden nu aangelegd in de Demokas2030 en vanaf november 2022 vergeleken met de al aanwezige zandbedden. Kenmerk is de enorme reductie in substraatvolume, van 200 l/m2 in de zandbedden naar ca. 50 l/m2 in een pottensysteem tot nul l/m2 in een waterteelt.

Doel is om hiermee een lineaire reductie in energiegebruik voor het ontsmetten van het substraat te realiseren. In de huidige praktijk is circa 50% van het totale energiegebruik nodig voor het ontsmetten van de grond na elke teelt en dit kan nog niet fossielvrij. Bij minder substraatvolume kan efficiënter worden ontsmet (beter bereikbare dunnere laag) en kan mogelijk ook met microgolven worden ontsmet. Bij deze geheel op elektriciteit gebaseerde opwarming van het substraat om pathogenen te verwijderen, kan het gebruik van fossiele brandstoffen nog verder omlaag. Randvoorwaarden van de nieuwe systemen is een nulemissie van nutriënten en een knoltemperatuur van 16 ^oC in de zomer om een goede bloemtakinductie en -ontwikkeling te krijgen.

Knoltemperatuur
Deze zomer zijn de eerste systemen verkend. Hierbij is veel aandacht besteed aan het realiseren van de gewenste knoltemperatuur bij hoge zomertemperaturen, de weggroei van de knollen na het planten en voldoende verticale drainage uit de potten om onderlinge besmetting van planten met pathogenen via de drainage te voorkomen. Het eerste systeem is een teelt op water in een aangepast sla-systeem van Meteor. De knollen worden geplant in drijvende panelen met per plantrij twee koelslangen. Het tweede systeem bestaat uit plastic V-vormige goten (kunststof van 1 mm dik) die worden gevuld met een kokossubstraatmengsel. Ook hier zijn extra koelslangen neergelegd om de vereiste knoltemperatuur te bereiken. Een derde systeem bestaat uit potten met een kokossubstraatmengsel, geheel omgeven met isolerend materiaal. Het vierde systeem is een type pot dat in de aardbeienteelt wordt gebruikt, waarbij de koelslang in het substraat dichtbij de knol komt te liggen.

Minder energie
De vier systemen worden vooralsnog gedurende twee achtereenvolgende teelten getest, waarna de beste kunnen worden doorontwikkeld naar een technisch en economisch haalbaar systeem. Hierbij kan worden gedacht aan het voortrekken van de knollen in potten in een groeikamer gedurende de eerste weken van de teelt, het mechaniseren van planten en ophalen van de knollen, verdere optimalisatie van het substraatvolume en de mogelijkheden van een ziektevrije start, waardoor nog minder energie en middelen nodig zijn.