Telen in een Ultra Clima-kas
Eind 2012 heeft RedStar de eerste Ultra Clima-kas van Nederland laten bouwen met als doel mini-trospruim tomaten (Sunstream) te telen met minder energie en gewasbeschermingsmiddelen. Door een hogere lichttransmissie en door het klimaat optimaal te beheersen kan ook meer productie worden gerealiseerd. Wageningen UR heeft hiervan het klimaat en het energiegebruik gemonitord. Marcel Raaphorst van Wageningen UR Glastuinbouw doet verslag.
“Het eerst in het oog lopende kenmerk van de Ultra Clima-kas is de klimaatkamer die de hele kopgevel bestrijkt. Hier wordt buitenlucht met kaslucht gemengd, met CO2 verrijkt en eventueel opgewarmd voordat het in de kas word geblazen. De ventilatoren die hiervoor worden gebruikt hebben een capaciteit van ruim 80 m3/m2.uur, maar het grootste deel van het jaar wordt met veel kleinere volumes gewerkt. Om een belichte kas te ontvochtigen is meestal niet meer dan 20 m3/m2.uur nodig. Als in de zomer het zonnetje schijnt, dan moet wel de volledige capaciteit worden ingezet omdat iedere 100 m2 slechts 1 klein en van insectengaas voorzien luchtraam heeft. Met alleen natuurlijke ventilatie zou de temperatuur in de kas tijdens volle zon te hoog oplopen. Er moet dan dus geforceerd veel lucht worden ingeblazen. Door gebruikt te maken van zuinige ventilatoren met weinig luchtweerstand in de slurven, is het elektriciteitsverbruik van de ventilatoren toch relatief laag gebleven.
De besparing op warmte is vergelijkbaar met andere ‘Het Nieuwe Telen’ systemen. De luchtvochtigheid kan namelijk op peil worden gehouden zonder dat er schermkieren hoeven te worden getrokken. De besparing door lampwarmte van boven in de kas naar onder het gewas te blazen, is slechts beperkt.
Met name het zomerklimaat in een Ultra Clima kas is heel anders dan in een traditionele kas. In een traditionele kas komt buitenlucht van bovenaf door de geopende luchtramen naar binnen om de kaslucht af te koelen. De gewaskoppen koelen daarbij het meest af. In de Ultra Clima kas wordt buitenlucht van onderen ingeblazen, terwijl de gewaskoppen relatief warm blijven. Dit vereist voor alle betrokkenen een andere manier van denken. Met warme gewaskoppen krijg je een snellere gewasontwikkeling en als je van onderen af koelt krijg je een tragere vruchtafrijping. Deze combinatie geeft een hoge plantbelasting. Op zich goed voor een hoge productie, maar je moet ook zorgen dat je voldoende energie overhoudt om het gewas overeind te houden. Om een te hoge plantbelasting te voorkomen zou je met minder stengels per m2 toe moeten kunnen. Ook zou de gewasopbouw wat vegetatiever kunnen worden gestuurd zodat voldoende ‘fabriek’ overblijft voor de nieuwe tomaten.
In het eerste jaar bleef de beoogde productieverhoging beperkt. Op zich is dat niet zo verwonderlijk. In het verleden opgedane kennis moest voor een groot deel overboord worden gegooid en nieuwe kennis moest worden opgebouwd. De Ultra Clima kas heeft ons geleerd, hoe een tomatenplant reageert op andere klimaatomstandigheden. Deze kennis kan wellicht ook worden gebruikt bij ‘standaard’ teeltsystemen.”
Het 'monitoring-project' wordt gefinancierd vanuit het programma Kas als Energiebron, het innovatie- en actieprogramma van LTO Glaskracht Nederland en het ministerie van Economische Zaken (EZ).
