Proef met low_ε glas is goed op weg

Het ideale kasdek combineert een zeer hoge lichttransmissie met een zeer hoge isolatiewaarde zodat energieverliezen worden geminimaliseerd en een weg wordt geëffend naar een fossielvrije rendabele kasteelt. Tot nu toe konden hoge lichttransmissies en isolatie echter niet goed samen worden gerealiseerd: hoe hoger de isolatie, hoe lager de transmissie en vice versa. Recente ontwikkelingen in het project ‘Zonder emissie naar hoge transmissie’ van Kas als Energiebron hebben het mogelijk gemaakt om glas te produceren dat een AR-coating combineert met een lage thermische emissiviteit.

Dat laatste betekent dat de warmtestraling beter in de kas kan worden gehouden en dus meer isoleert. De hemisferische transmissie is met 84% gelijk aan low iron tuinbouw glas, maar de emissiviteit is slechts 15% in plaats van 89% van standaard glas. Simulaties gaven een energiebesparingspotentieel aan van rond de 20%. Hiermee is dus een belangrijke stap te zetten naar teeltconcepten voor intensive niet belichte teelten, waarbij de warmtevraag richting de 12 m3/m2 aardgasequivalenten kan gaan.
Op basis van deze resultaten is met financiering vanuit het programma Kas als Energiebron een zogenoemd ‘proof off principle project’ opgezet bij Wageningen Universiteit & Research om voor een niet belichte tomatenteelt dit type kasdek (van producent AGC) te vergelijken met een teelt onder standaard glas.

Terugwinnen latente warmte
Als onderdeel van het project is de opdracht meegegeven om een ‘state of the art’ kasinrichting te gebruiken om een zo laag mogelijk energiegebruik te realiseren. Daarvoor zijn zowel de referentie als de kas met low_ε glas (Geysir) voorzien van twee schermen, een transparant Luxous 1347 FR en een donkerdoek Obscura 10070 FR WB+BW (beide van Ludvig Svensson) en een actieve ontvochtigingsinstallatie (Van Dijk heating) om de hoge isolatiegraad van deze kassen maximaal uit te kunnen nutten. Bij actieve ontvochtiging wordt de kaslucht ontvochtigd met behulp van koude, geproduceerd met een warmtepomp. Hiermee wordt de latente warmte teruggewonnen die als aandrijfenergie dient voor diezelfde warmtepomp. De warmte van de warmtepomp die niet nodig is in het ontvochtigingsproces, kan dan worden ingezet voor de kasverwarming. Hiermee wordt de warmtevoorziening van deze kas voornamelijk elektrisch ingevuld.
Op 29 december is het ras Marinice (De Ruiter Seeds) uitgezet met een plantdichtheid van 2.5 stengels/m2. De teelt zal tot medio november worden doorgezet.

Goed op weg
Nu (juni 2022) is het goed de eerste balans op te maken. Wat is er gebeurd en waar staan we nu? Om gelijk maar het goede nieuws te brengen, er is tot nu toe eigenlijk niets gebeurd wat niet al vooraf uit de modelberekeningen naar voren was gekomen. De kas met het low_ε glas warmt, zoals verwacht, wat sneller op en koelt wat langzamer af. Daardoor wordt er vaak wat sneller geventileerd en daardoor ligt het CO2-gebruik iets hoger dan in de kas met het standaard glas. De warmtevraag van de kas met low_ε glas ligt tot nu toe 23% lager dan de kas met het standaard glas 46 om 61 kWh/m2. Dat komt overeen met respectievelijk 5.3 en 6.9 m3 aardgas eq. per m2. Daarmee zijn we goed op weg om richting het doel van de 10 m3/m2 warmtevraag te gaan. Alleen verwarmen onderzoekers van WUR de kas niet met een ketel of WKK, maar voornamelijk met de warmtepomp die met elektriciteit wordt aangedreven. Omdat hier de ontvochtiging een grote rol speelt, is de tussenstand in elektriciteitsgebruik vooralsnog 22.5 voor de low_ε en 28 kWh/m2 voor de kas met standaard glas.

Invullen onbalans
Omdat, als we in december planten, planten nog erg klein zijn en weinig verdampen, is er de eerste maand hoegenaamd geen ontvochtigingsvraag. In dit systeem zal dan de warmtevraag niet (efficiënt) met een warmtepomp kunnen worden ingevuld. Dit noemen we ook wel de onbalans. Deze onbalans is met een ketel ingevuld en is onder andere afhankelijk van de grootte van de ontvochtigingsinstallatie. Naast de elektriciteit die door de warmtepomp is gebruikt, is door de ketel in de low_ε kas 19.1 en in de kas met standaard glas 17.7 kWh/m2, resp. 2.2 en 2.0 m3 aardgas eq. per m2 gebruikt. Naar de toekomst toe wordt juist het invullen van deze onbalans een uitdaging.

Bloeivoorsprong
Ook over de voortgang van het gewas zijn de onderzoekers en de BCO-leden tevreden. Er staat een sterk gewas dat goed in balans is. Omdat het in maart met het mooie weer in de kas met low_ε  glas wat warmer was, is de gewasontwikkeling toen wat sneller geweest. Resulterend in een halve tros in bloeivoorsprong. Dit heeft zich in de oogst tot nu toe vertaald in een lichte voorsprong voor de low_ε kas, 9.1 versus 8.6 kg/m2. Alle andere gewaskenmerken als bladlengte, kopdikte en groei zijn vrijwel gelijk.
De komende maanden moeten laten zien hoe het gewas onder zomerse condities presteert.

Meer nieuws