Lichtbenutting en energiebalans in de aardbeienteelt
De voorjaarsproef van de aardbeienteelt is op dreef. De eerste zomerkoninkjes zijn geoogst. Nu de zon zich doet gelden blijkt de optimale klimaatinstelling een hele puzzel te zijn. Al zeer vroeg in de ochtend stijgt de bladtemperatuur al boven de kasluchttemperatuur. Dit verschil kan oplopen naar 5°C. De VPD stijgt dan naar 2 kPa. Dat is zeer jammer aangezien het CO2-niveau in de kaslucht wel 800-750 ppm bedraagt en de RV ook op peil is met 75-80%. Alle ingrediënten zijn aanwezig om het licht optimaal te benutten.
Waterstress en sluitende huidmondjes
Het gewas ondervindt echter waterstress doordat de aanvoer van water kleiner is dan de verdamping. Hierdoor sluiten de huidmondjes en stijgt de VPD (dampdrukverschil tussen het blad en de kaslucht). De vraag is dan hoe houden we de huidmondjes onder deze omstandigheden open? Hiervoor kunnen we kijken naar de energiebalans van de plant. Omdat de bladtemperatuur hoger is dan de kastemperatuur bestaat de aanvoer van energie voor deze bladeren alleen uit straling. De afvoer van energie vindt plaats via stralingsverdamping en convectie. Het warme blad staat via contact met de koudere kaslucht energie af (convectie), waardoor de kaslucht opgewarmd wordt door het blad of het blad gekoeld door de kaslucht. De andere manier om energie af te voeren is de stralingsverdamping. Deze is onafhankelijk van de luchtvochtigheid en de kastemperatuur. Door aan de afvoerkant de convectie te verhogen, kunnen we de verdamping verlagen waardoor de balans tussen afvoer en aanvoer van water beter wordt, en de huidmondjes verder open kunnen gaan. Deze afvoer door convectieve koeling verhogen kan door meer luchtbeweging te creëren met de aanwezige verticale ventilatoren.
Licht wegschermen
Een andere manier om de waterbalans in evenwicht te krijgen is om de energietoevoer te verlagen, door licht weg te schermen. In de proef is dit zeer effectief gebleken om de VPD weer richting 1 kPa te krijgen, hetgeen duidt op huidmondjes die weer meer open zijn gegaan. Mooier zou het echter zijn om meer licht te kunnen toelaten. De vraag blijft dan over waardoor de waterstress zo vroeg in de ochtend ontstaat? Aangezien de luchtvochtigheid dan hoog is kan een hoge convectieverdamping hier niet de oorzaak van zijn. Dan blijft alleen nog de aanvoerkant van water in de plant over.
Lage worteltemperatuur
Opname en/of transport van water in de aardbeienplant kunnen de toename van de verdamping in de ochtend niet bijbenen. Een factor die hier van belang kan zijn is de (te) lage worteltemperatuur in de ochtend aangezien in de aardbeienteelt de nachttemperatuur daalt naar de 8 à 15°C. Wanneer de opname van water lager is dan de verdamping onttrekt het gewas dit water aan zichzelf, dus ook aan de vruchten. Op dit punt levert het onderzoek dus weer meer vragen op omtrent de oorzaak van zachte vruchten. In dit onderzoek ligt nu de uitdaging voor een optimale inzet van schermen, verwarming, verneveling en ventilatoren om de lichtbenutting te optimaliseren naarmate de instraling meer gaat toenemen.
Bekijk voor meer achtergrondinformatie weblecture deel 12 Verdamping volgens de energie- en waterbalans van de plant en deel 13 Werking van de huidmondjes of paragraaf 2.7 van het boek 'De basisprincipes van Het Nieuwe Telen'.
Dit project is gefinancierd vanuit het programma Kas als Energiebron, het innovatie- en actieprogramma van LTO Glaskracht Nederland en het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.
Lees via onderstaande link meer over dit project.
