LED-installaties gebruiken grofweg de helft minder stroom dan SON-T installaties, daarbij zijn sommige lichtkleuren efficiënter dan anderen. Rood licht is met afstand het meest efficiënt. Bovendien komt het volledig ten goede aan de fotosynthese. Gedurende (delen van) de belichtingsperiode kunnen ook andere kleuren nodig zijn voor een goede gewasontwikkeling (blauw, verrood), de fotosynthese (blauw) of prettige werkomstandigheden (groen/wit). 

Meerkanaals armaturen maken het mogelijk om lichtkleuren onafhankelijk van elkaar te sturen en traploos te dimmen. Voor efficiënt gebruik zouden we moeten weten hoeveel - of liever gezegd: hoe weinig - aanvullend PAR-licht (r+g+b) en verrood (fr) de plant dagelijks nodig heeft en op welke momenten dat het geval is. De kunst is om uit te zoeken tot hoe ver groen, blauw en verrood licht geminimaliseerd kunnen worden.

Blauw licht
Blauw licht kan de strekking van planten remmen en draagt bij aan de fotosynthese. Een aandeel in de PAR-som van ongeveer 5% is meestal voldoende. In proeven waar uitsluitend rood licht werd verstrekt (zonder daglicht) aan komkommers, trad schade op aan het fotosynthesesysteem. In combinatie met daglicht was dat in mindere mate het geval. Tomaat was daar minder gevoelig voor. Dat wijst op verschillen in gevoeligheid/lichtbehoefte tussen gewassen (en mogelijk rassen). 

In proeven met hoge aandelen (30%) blauw licht in onder andere Salvia en Kalanchoë is onderzocht of daarmee voldoende controleerbare groeiremming kon worden verkregen om groeiremmers overbodig te maken. De effecten waren gering. 

Groen/wit werkt prettiger
Omdat het groene deel van het spectrum door planten deels wordt weerkaatst – waardoor wij ze als groen waarnemen – wordt vaak gedacht dat deze kleur niet bijdraagt aan de fotosynthese. Er wordt weliswaar minder van geabsorbeerd door het blad, maar dat beetje draagt wel bij aan de fotosynthese. Desondanks kan het zonder nadelige gevolgen voor de plant of bloemkwaliteit worden weggelaten. Dit wordt vermoed op basis van lopend onderzoek met rozen (zonder daglicht).

In combinatie met rood en blauw ontstaat er wit licht, wat prettiger is om in te werken en noodzakelijk kan zijn tijdens scouten of gewasbeoordelingen. Buiten die momenten kunnen groene led’s uitblijven.

Verrood licht
Verrood licht valt buiten het PAR-spectrum, maar heeft wel invloed als stuurlicht op onder andere strekking, bladstand en wortelontwikkeling. De reacties op verrood licht hangen nauw samen met de natuurlijke groeiomstandigheden van een gewas. Zo strekken zonminnende planten zich veel meer als gevolg van verrood licht dan schaduwminnende planten.

In aubergine is een duidelijk positief verband aangetoond tussen de aanwezigheid van verrood licht en de productie. In chrysant is een (rasafhankelijke) betere strekking in de winterperiode waargenomen tijdens de groeifase, bij rozen zorgt verrood licht voor een betere takkwaliteit en jonge komkommerplanten maken onder invloed van verrood licht meer en grotere bladeren aan, waardoor het aanwezige groeilicht beter wordt benut en de opkweekperiode sneller verloopt. 

Dynamisch belichten
De opkomst van meerkanaals armaturen maakt het mogelijk om lichtkleuren onafhankelijk van elkaar te dimmen en in/of uit te schakelen. Dit biedt extra besparingsmogelijkheden, met name voor verrood, groen/wit en (in beperktere mate) blauw licht. Is aanvullend belichten met een of meerdere van deze kleuren niet noodzakelijk, dan kunnen de betreffende led’s uitblijven en wordt volstaan met rood licht. Vanuit het gegeven dat sommige kleuren slechts in bepaalde ontwikkelingsstadia of op bepaalde momenten van de dag waarde toevoegen, is veel van het huidige belichtingsonderzoek toegespitst op het optimaliseren van gewasspecifieke belichtingsstrategieën. Zo wordt verrood licht op sommige chrysantenbedrijven alleen tijdens de eerste zes weken van de teelt (groeifase) aan het einde van de dag om voldoende strekking te realiseren.

Hier vind je de volledige presentatie van Anja Dieleman (WUR) en Daphne Ruiter (Plant Lighting) tijdens het LichtEvent 2025