Er zijn in de afgelopen tien, twaalf jaar veel innovaties beproefd om het warmteverlies van kassen te reduceren, variërend van de dubbeldeks VenLow Energy kas en de 2SaveEnergy kas met glas-ETFE spouwdek, tot kassen bekleed met noppenfolie. De evolutie in schermen en schermgebruik levert ook aantrekkelijke besparingen op. Veel concepten isoleren uitstekend en maken ten opzichte van een standaardkas besparingen mogelijk tot wel 70% op de benodigde warmte-input. De meeste innovaties hebben echter ook beperkingen van technische of economische aard, wat een brede toepassing in de weg zit.

Warmteuitstraling
Een nieuwe ontwikkeling die in onderzoek én praktijk goed presteert en betaalbaar lijkt, betreft glas met warmte-emissie verlagende (Low-E) eigenschappen. Er wordt ook gewekt aan Low-E-schermen. Uitstraling van warmte van gewas naar scherm, van scherm naar dek en van dek naar de (heldere) hemel is een niet te onderschatten verliespost op de warmtebalans. Dit naast lekverliezen en convectieverliezen (warmteoverdracht van de kas naar de buitenlucht).

Drie lange teeltproeven
Glas met een Low-E-coating laat evenveel licht door als standaard tuinbouwglas zonder AR-coatings. Daarvoor is het glas wel aan één zijde voorzien van een AR-coating. De zijde met de Low-E-coating, heeft door de opbouw van de coating ook een AR effect. Glas van dit type (Geysir) is gebruikt in proeven bij Wageningen UR en bij Delphy IC, met een onbelichte tomatenteelt (2022) en twee onbelichte aubergineteelten (2023 en 2024). Deze proeven, gefinancierd door Kas als Energiebron, hebben veel waardevolle informatie opgeleverd over het besparingspotentieel van Low-E.

20% besparing bij gelijke productie
Frank Kempkes: “De opdracht was om state-of-the art teelten te draaien onder Low-E-glas en deze te vergelijken met parallelle teelten in referentieafdelingen zonder Low-E-glas. Dat betekent: volgens de principes van Het Nieuwe Telen en met gebruik van de beschikbare, energie-efficiënte systemen voor verwarming en actieve ontvochtiging met AVS-C en warmtepompen, aangevuld met twee gangbare scherminstallaties.”

In de drie proeven kwamen de oogstpatronen onder Low-E en standaardglas keurig overeen en ook de cumulatieve opbrengsten verschilden nauwelijks van elkaar. Dat gold wel voor het warmteverbruik, dat nauwkeurig is gemonitord en toegerekend aan de verschillende afdelingen.

“Voor de afdelingen met Low-E-glas in het dek en de buitengevel was maar liefst 20% minder warmte nodig”, aldus Kempkes. “Dat verschil is volledig toe te schrijven aan de eigenschappen van het glas en komt overeen met de vooraf berekende verwachtingen. Het consistente beeld dat we telkens zagen, laat weinig twijfel bestaan over het potentieel van deze besparingsoptie.”

Low-E schermen
Omdat er aan Low-E-glas een stevig prijskaartje hangt, zal de praktische toepassing zich beperken tot nieuwbouwprojecten. In bestaande kassen zou een scherm met Low-E-eigenschappen het verlies van stralingswarmte kunnen beperken. Om de potentie daarvan te verkennen, is er in januari van dit jaar een nieuwe proef gestart met een paprikateelt. “Het is jammer dat we daar in dit stadium nog weinig over kunnen vertellen, maar zodra de resultaten bekend zijn, publiceren we die uiteraard”, zei de onderzoeker aan het einde van zijn verhaal.

Details over de proeven en achtergronden zijn te vinden in de presentatie van deze workshop.

Foto: Low-E-glas, proef Wageningen UR