Arco Vreugdenhil van De Wieringermeer: “Laagwaardige warmte is de toekomst van de teelt”

In de uitgestrekte velden van Noord-Holland bevindt zich kwekerij De Wieringermeer, een grootschalig paprikateler. Voor de installatie van een innovatief warmtesysteem heeft het bedrijf gebruikgemaakt van de subsidie Marktintroductie energie-innovaties glastuinbouw (MEI). “We wilden onze nieuwe kas verwarmen met bestaande warmtestromen van aardwarmte. Hiervoor heb je net even een andere installatie nodig dan we al hadden,” vertelt Arco Vreugdenhil. Hij is financieel directeur van kwekerij De Wieringermeer en verantwoordelijk voor het energieverbruik.

Zonder subsidie geen innovatief warmtesysteem
De Wieringermeer vroeg in 2019 in samenwerking met kwekerij Andijk en Rainbow Middenmeer de MEI-subsidie aan. Dit was voor een uitbreiding van de kassen met 16 hectare. “Er was toen wat gedoe met stikstof en vergunningen. Toen hebben we het project toch opgesplitst in tweeën. We gingen eerst 10 hectare bouwen en later nog 6.” Arco wilde kleinere stappen maken, ook qua financiering.

“Dus toen moest Wouter weer wijzigingen aanvragen bij RVO.” Wouter Opgenoort van Hollands Tuinbouwadvies is de adviseur van kwekerij De Wieringermeer. Hij is al sinds 2009 betrokken bij het bedrijf. “Dat is allemaal wel goed verlopen, die communicatie met RVO,” vertelt Arco enthousiast. “Er werd goed meegedacht.”      

Net als vloerverwarming in een huis
De kassen van De Wieringermeer worden sinds 2012 verwarmd met aardwarmte van 90 °C. Deze warmte gaat door een buizensysteem. Na het verwarmen van de kas is de temperatuur nog 40 tot 50 °C. Dit is ook afhankelijk van de weersomstandigheden. Deze laagwaardige warmte gebruiken zij nu in een tweede verwarmingssysteem, met een groter verwarmingsoppervlakte. “Het is net als vloerverwarming in een huis,” vertelt Wouter. “Daarmee verwarm je langzaam door een uitgebreid buizensysteem. In tegenstellig tot radiotoren, waarmee je snel verwarmd met een hoge temperatuur.”

De Wieringermeer gebruikt de laagwaardige warmte uit haar eigen systeem. Maar Arco geeft aan dat laagwaardige warmte op veel plekken beschikbaar is. Zoals warmte uit industrieën en datacenters.  

Sneller terugverdienen dan verwacht
De investering in het laagwaardige warmtesysteem verdient zich waarschijnlijk in 4 of 5 jaar terug. “Nu hoeven we eigenlijk voor CO₂-uitstoot nog niet echt te betalen. Maar dat gaat de komende jaren wel gebeuren”, denkt Arco. Hij verwacht dat de investering zich dan nog sneller terug zal verdienen.

Ook door maatregelen die het warmtesysteem ondersteunen verdient de investering zich sneller terug. Zo heeft De Wieringermeer isolatieschermen en softwareondersteuning die het warmtesysteem optimaliseren. “We investeren in algoritmes van het bedrijf Source, die de klimaatsturing kunnen automatiseren.” Arco klinkt enthousiast, terwijl hij dit vertelt. “Ik noem het nog net geen autonoom telen. Deze technologie helpt niet alleen bij het besparen van energie, maar ook bij het verbeteren van de gewaskwaliteit.”

Hobbels onderweg naar een laagwaardig warmtesysteem
Waar de kwekerij bij de subsidieaanvraag tegenaan liep is de aanvraagperiode. Deze loopt nu voor de MEI-subsidie van half april tot half mei en niet het hele jaar door. Dat maakt het lastig om de investering op de teeltperiode af te stemmen. “Je wilt de bouw van een kas klaar hebben voor het seizoen begint,” zegt Wouter. “Dat is wel lastig plannen soms.”

Het laagwaardige warmtesysteem zelf bracht ook wat uitdagingen met zich mee. Vooral omdat de technologie nog in ontwikkeling was. De samenwerking met andere telers en het delen van kennis speelt een cruciale rol hierin. Zo was bijvoorbeeld alles eerst gebaseerd op temperaturen van 80 °C of meer. 

De Wieringermeer zou aardwarmte van 90 °C uiteindelijk terug kunnen brengen naar 20 °C. Deze warmte is afkomstig uit lagen tot wel 2,5 kilometer diep. Staatstoezicht op de mijnen houdt toezicht op deze lagen. “Daarom mogen we de warmte koelen tot 30 °C en dan terugplaatsen. Maar om het water met een temperatuur lager dan 30 °C terug te plaatsen hebben wij nog geen vergunning.” 

Stap voor stap van het aardgas af
In 2012 is De Wieringermeer begonnen met energie besparen en verduurzamen. Dit begon met het gebruik van aardwarmte. Arco vertelt: “Als je afhankelijk wordt van de inkoop van gas uit Rusland, omdat ze het hier niet meer hebben. En bij het verkopen van elektra ben je afhankelijk van wat er met de windmolens en zonne-energie gaat gebeuren. Dat vonden we te risicovol.” Door alle maatregelen van de afgelopen 13 jaren zit het bedrijf nu op 75% minder aardgasverbruik.

Plan bij subsidieaanvraag is aanpasbaar
Wat Wouter nog meegeeft is dat je niet vastzit aan het eerste plan dat je opstuurt voor een subsidieaanvraag. Hij vertelt hierbij wel dat je mogelijke wijzigingen zo snel mogelijk met RVO moet bespreken. “Als je een financiering voor verduurzaming aanvraagt, kun je ook niet verwachten dat je het gaat krijgen als je toch besluit er een benzineauto van te kopen.”

Ga sparren en zet die eerste stap
Arco raadt aan een adviseur in de hand te nemen om mee te sparren. Het liefst eentje die kennis heeft van de branche. En weet hoe de markt van energie werkt. “De combinatie van wat ik in de markt hoor en dat combineren met Wouter zijn kennis, ervaring en subsidieadvies… Tja, dan borrelen er dingen op. En voor die echte innovaties zijn de investeringssubsidies heel belangrijk. Want als het dan eenmaal een succes is, dan is dat kopieergedrag daarna gewoon heel groot. Maar iemand moet dat eerste stapje zetten.”

Nog een belangrijke tip van Arco is om niet te lang te wachten met investeren om je besparingsdoelen te halen. “Begin nu, want het zijn veel stapjes die nodig zijn om elke keer een stukje van het gasverbruik af te halen”.

Subsidie Marktintroductie energie-innovaties glastuinbouw (MEI)
Denkt u ook over investeren in innovatieve kassystemen of kasenergiesystemen? Die de CO2-uitstoot verminderen? Kijk dan of u gebruik kunt maken van de subsidie Marktintroductie energie-innovaties glastuinbouw (MEI) | RVO.nl.

Deze subsidieregeling is in het kader van het programma Kas als Energiebron. Dit is een actie- en innovatieprogramma van het ministerie LVVN en Glastuinbouw Nederland. De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) voert de subsidieregeling uit in opdracht van het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN). 

Dit interview maakt deel uit van een reeks artikelen over praktijkervaringen met de MEI-subsidie. Lees ook de andere interviews die in dit kader zijn verschenen.