Aardbei onder controle: naar een fossielvrije jaarrondteelt

De Nederlandse belichte aardbeienteelt is gericht op junidragers. Dit is veelal een enkele teelt of een doorteelt. Het nadeel hiervan is de relatief lange aanlooptijd naar de oogst, gevolgd door een relatief korte oogsttijd als gevolg van één grote piek in productie. Om de belichte teelt fossielvrij en meer rendabel te maken, is het wenselijk om een langere oogstperiode te hebben.

Dit biedt verschillende voordelen:

• Een hogere potentiële productie, omdat niet opnieuw een opbouwfase van het gewas benodigd is;
• Een kwalitatief beter product, omdat oogstpieken met veel kleine vruchten worden vermeden;
• Een verhoging van energetische efficiëntie, omdat er maar eenmalig per jaar een vegetatief gewas wordt belicht en verwarmd.

Uiteindelijk zal de inzet van licht en warmte geminimaliseerd en fossielvrij moeten worden. Het werken met één planting per jaar is hierin een belangrijke stap. Het project kent dus plantfysiologische doelen en energiedoelen. Deze gaan hand in hand.

Plantfysiologie en energie
Junidragers hebben een korte dag nodig voor de inductie van nieuwe trossen. Dit heeft echter als nadeel dat met korte dagen in de winter een lagere lichtsom wordt behaald, met als gevolg een lagere productie. Idealiter laat je de plant dus een korte dag ervaren terwijl je de lichtsom wel hoog houdt door een lange dag te belichten. Door het lichtspectrum te variëren gedurende de dag bleek het in proeven van Plant Lighting mogelijk om de plant te misleiden en de plant voor trosinductie een korte dag te laten ervaren terwijl er een lange dag werd belicht.
Dit biedt tegelijkertijd energiebesparing: LED in plaats van SON-T (100W/m² daalt naar ~55W/m² =bijna 50% besparing), en 6 uur belichting puur rood licht met een efficiency van 3.8µmol/J in plaats van 3.2µmol/J (~15% besparing). In belichte teelten vraagt de onbelichte nacht de hoogste warmte-input. Dus een lange dag belichten levert een lagere warmtevraag op dan een korte dag belichten. De warmtevraag wordt verder geminimaliseerd door gebruik te maken van een transparant energiedoek en een lichtuitstootscherm. Verdere besparing wordt onder andere bereikt door te belichten naar gewasbehoefte (weinig bijbelichting tijdens de plantopbouwfase) en door gebruik te maken van een RTR (optimalisatie zonnewarmte).

Veelbelovende bevindingen
Tijdens een voorgaande proef van Delphy ISFC in 2021/2022 zijn verschillende junidrager rassen getest met dit concept. Uit deze proef bleek voornamelijk de geschiktheid van low-chill rassen met een lage koude behoefte voor dit concept. Met de rassen Fandango en Inspire konden producties worden behaald tussen de 13,1 en 15,1 kg per vierkante meter. Deze producties zijn gerealiseerd tussen week 48 van 2021 en week 26 van 2022. Tijdens deze productie waren de kwaliteit en brix van de aardbeien uitermate goed. De planten waren tevens beter in balans, waardoor gedurende de teelt een gemiddeld vruchtgewicht van 20 gram kon worden aangehouden.

Vervolg
Omdat de resultaten uit de proef van 2021 veelbelovend waren, is er in 2022 een vergelijkbare proef gestart. Hierbij is doorgegaan met de low-chill rassen en is er gekozen om naast het misleidende lichtspectrum ook een controle aan te houden waarbij wel 12 uur daglengte wordt aangehouden met een gelijke lichtsom en dus een veel hogere intensiteit belichting. Resultaten moeten uitwijzen welke strategie daadwerkelijk minder energie kost en meer kilo’s product oplevert. Om eerder in productie te komen, is een deel van de planten het afgelopen jaar tijdens de opkweek al naar een 12 uurs daglengte gegaan. Dit werd gedaan door het afdekken van de planten op het trayveld. In september 2022 zijn deze planten in de kas geplant. Op moment van schrijven (half januari) is in deze proef een productie gerealiseerd van 2,7 kg per vierkante meter waarbij geoogst is vanaf week 47 van 2022.

Hoofdfoto 1 Delphy ISFC:  Fandango onder misleidend daglengte LED belichting.
Foto 2 Delphy ISFC:  Kasopstelling Fandango en Inspire misleidend daglengte LED belichting.

Dit project wordt gefinancierd door Kas als Energiebron, het innovatie- en actieprogramma vanuit het ministerie LNV en Glastuinbouw Nederland, Stichting aardbeionderzoek, Signify, Plant Sciences en Fresh Forward. Het onderzoek wordt uitgevoerd door  Delphy ISFC en Plant Lighting,