Energie in een klimaatneutrale glastuinbouw
Een combinatie van energiebesparing en duurzame energie moet leiden tot een klimaatneutrale glastuinbouwsector. Energiebesparing (warmte) maakt hiervan ongeveer een derde uit; van 92 PJ in 2017 naar 60 PJ in 2040. Deze ambitie is vastgelegd in:
- Visie klimaatneutrale glastuinbouw van Glastuinbouw Nederland
- Nationaal Plan Energiesysteem 2050 van de overheid
Op het gebied van duurzame energie ontstaat een divers beeld. Zo vinden we in clustergebieden grootschalige levering van aardwarmte, restwarmte en CO2. Solitair gelegen bedrijven en kleine clusters zetten relatief vaker in op all-electric opties, biogrondstoffen en combinaties met andere sectoren. Verder spelen lokale factoren een rol. Aardwarmte is bijvoorbeeld niet overal beschikbaar.
Het elektriciteitsverbruik blijft ongeveer gelijk. Op belichting is fors bespaard via LED, maar de inzet van warmtepompen zorgt juist voor een toename van het verbruik.
Werk aan de winkel voor sector en overheid
Een klimaatneutrale glastuinbouwsector is te realiseren met een set aan opties en maatregelen voor besparing en duurzame energie inclusief CO2. Cruciaal voor het slagen in deze ambitie is wel dat technieken en beschikbaarheid (hoeveelheid én transport) verder worden ontwikkeld. Daarnaast moet ook aan opties voor de langere termijn worden gewerkt, zoals waterstof.
Ook een gecoördineerde gebiedsspecifieke aanpak - met regionale overheden en stakeholders - is essentieel voor de transitie. De glastuinbouw kan klimaatneutraal worden én een belangrijke rol vervullen in de balancering van vraag en aanbod op het Nederlandse energienet. Behalve ondersteuning met subsidies is daarnaast ook het beprijzen van CO2-uitstoot nodig. Dit uiteraard in balans met de energieprijzen en energiebelasting.
Warmte
De warmtebehoefte van de glastuinbouw kent een seizoenspatroon, ook wel ‘badkuip’ genoemd. Installaties voor aardwarmte of restwarmte zijn vaak alleen rendabel als ze jaarrond kunnen leveren. Op welke manier kan dit seizoenspatroon duurzaam zo worden ingevuld dat de superflexibele WKK op aardgas kan worden vervangen? Vraagstukken zijn: welke flexibiliteit wordt geboden? In welke mate kunnen WKK’s vergroend worden met groen gas of waterstof? Wat kan via omgevingswarmte en een warmtepomp? Kan het seizoenspatroon nog worden afgevlakt?
Elektriciteit
De energievoorziening in de glastuinbouw is in de toekomst meer op elektriciteit gebaseerd dan nu. De verwachting is dat het elektriciteitsverbruik in 2040 tussen 7,5 en 10 TWh zal zijn (huidig ca. 7,5 TWh). Mogelijk nog iets hoger. Met slim belichten (dimmen, minder uren) en gebruik van LED zal het verbruik voor belichting in 2040 zijn gehalveerd. Het overige elektraverbruik stijgt naar verwachting door met name de warmtepomp/all-electric. Door minder WKK-inzet zal het accent van grotendeels zelf opwekken, verschuiven naar inkoop van stroom.
Alles over elektriciteit
CO2
Voor een optimale groei hebben planten CO2 nodig. Daarom wordt er in de meeste kassen extra CO2 gedoseerd. Meestal worden hiervoor rookgassen gebruikt, die vrijkomen bij de verbranding van aardgas in de WKK of de ketel. Door energiebesparing, toepassing van aardwarmte en restwarmte en verminderde inzet van WKK wordt in de toekomst minder aardgas verstookt. Hierdoor komt flink minder CO2 beschikbaar voor dosering in kassen. Het programma Kas als Energiebron zet zich in om dit tekort te verhelpen. Dit kan door te zoeken naar andere CO2-bronnen en door de CO2-dosering in de kas te verlagen. Lees alles over CO2-voorziening.
Waterstof & Kernenergie
Waterstof en kernenergie zijn opties voor de langere termijn, na 2030. Beschikbaarheid, technische ontwikkeling en kosten zijn nog ver verwijderd van praktische toepassing in enige omvang. Maar zo is het met geothermie ook begonnen.
Wat zijn de opties?
Arno en Lisa van Marrewijk: 'Met zonnethermie en warmtepomp werken we bijna energieneutraal'
Van Marrewijk Amaryllis investeerde met subsidie in een mix van innovatieve technieken op de kwekerij, waaronder zonnecollectoren. Dat zorgt ervoor dat de teelt op dit bedrijf inmiddels bijna energieneutraal is. Arno en Lisa van Marrewijk telen amaryllissen in een nieuwbouwkas. Sinds twee jaar beschikt de kwekerij over 3.300 m2 aan zonnecollectoren. Deze voorzien de kas van warmte en werken samen met een warmte-koude opslagsysteem (WKO) en een warmtepomp.
Lees het verhaal van Arno en Lisa