Warmteterugwinning bij totaalconcept fossielvrije teelt tomaat werkt

Feije de Zwart (Wageningen University & Research, Business Unit Glastuinbouw)

Op het Delphy Improvement Centre loopt sinds 11 augustus een onderzoeksproject 'Totaalconcept fossielvrije teelt tomaat'. In dit project wordt gekeken naar verfijnde technieken voor de watergift (klein volume houtwol substraatsysteem), hybride belichting (SON-T, top-LED en tussenbelichting) en naar de mogelijkheid om overtollige warmte en vooral overtollig vocht vanuit de kas terug te winnen voor de verwarming. Want ook in de winter staan de ramen van een intensief belichte teelt vaak open terwijl tegelijkertijd de verwarming aanstaat om het verticale temperatuurprofiel goed te houden.

Een aantal jaar geleden is met deze techniek begonnen onder de naam “Next Generation Semi-gesloten Kas”. Hierbij wordt, anders dan bij de eerste semi-gesloten kassen, waar de kas met zware koel-installaties vooral in de zomer werd gesloten, juist in de winter de kas zoveel mogelijk gesloten. Om dat in een belichte teelt te kunnen doen moet er flink worden ontvochtigd en met die ontvochtiging komt latente warmte beschikbaar voor de kasverwarming. De centrale componenten in het systeem zijn luchtbehandelingskasten langs de gevels, slurven voor de luchtverdeling onder de goten en een warmtepomp die koud water maakt voor de ontvochtiging en tegelijkertijd warmte voor de kasverwarming.

Balans
Het principe is daarmee vrij eenvoudig, maar een goede implementatie in de kas en vooral in de teeltstrategie vergt nog de nodige aandacht. Hoe moeten de stook- en ventilatielijnen worden ingesteld in combinatie met de luchtvochtigheidsbeheersing, hoe om te gaan met de schermen en wat te doen als de ontvochtigingsbehoefte de capaciteit van de installatie overschrijdt? Want een ruim bemeten installatie die onder alle omstandigheden de kas in de winter gesloten kan houden en waarmee alle warmte voor de verwarming kan worden geproduceerd zit er in verband met de kostenbeheersing niet in. Het zal gaan om het vinden van de juiste balans tussen de investeringen in de ontvochtigingscapaciteit en de mate waarin het gasverbruik van de ketel kan worden teruggedrongen.

Productie volgens prognose
In deze afbeelding is te zien dat de kasverwarming tot nu toe voor meer dan de helft afkomstig is uit warmte die in de kas geoogst is. Na 15 weken telen (plantdatum 11 augustus) was de warmtevraag 9.8 m³ a.e. per m² en de warmte-oogst vanuit de kas 5.4 m³ a.e. per m². Omdat de warmtepomp bij het opwerken van de temperatuur van de geoogste warmte elektrische energie toevoegt bedraagt de warmteproductie van de warmtepomp 7 m³ a.e. per m². De ketel heeft tot nu toe dus 9.8 – 7 = 2.8 m³ aardgas verbruikt. We hebben al gezien dat in de eerste 10 weken de ketel nauwelijks nodig was en dat zal ook in de laatste 20 weken het geval zijn, dus de verwachting is dat het uiteindelijk gasverbruik voor de ketel onder de 8 m³ per m² per jaar zal blijven.

De productie loopt tot nu toe nog gewoon volgens prognose (er is nu ruim 15 kg/m² Merlice geoogst) en als de gewasgroei ook in de komende weken geen nadeel van het ontvochtigingssysteem ondervindt kan gesteld worden dat terugwinning van latente warmte vanuit een (bijna) gesloten kas in de winter aan het palet van bruikbare technieken voor een fossiel-vrije teelt toegevoegd kan worden.

Dit project wordt gefinancierd door Kas als Energiebron, het innovatie- en actieprogramma van LTO Glaskracht Nederland en het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Daarnaast zijn er belangrijke bijdragen van Saint Gobain Cultilene, van Dijk Heating, Ludvig Svensson, Hortilux, Hoogendoorn en Wireless Value en het project wordt uitgevoerd door Delphy, Groen Agro Control en Wageningen University & Research.

Meer nieuws licht