Gewassen gedijen goed in proefkas van noppenfolie

Jan van Staalduinen

‘Smart’ of ‘adaptable’ materialen uit de hightech industrie die telers meer grip geven op de hoeveelheid en aard van de instraling, de lichtverdeling en de warmte- en vochthuishouding in kassen, kunnen leiden tot verdere optimalisatie van productie en energieverbruik. De mogelijkheden hiervoor worden sinds 2017 verkend binnen het meerjarige project Smart materials for greenhouses dat gefinancierd wordt vanuit de Topsector Tuinbouw en Uitgangsmaterialen en High Tech Systemen & Materialen.

Twee participanten, folieproducent RKW Agri en coatingfabrikant Lumiforte (Mardenkro), vertellen over hun betrokkenheid en ervaringen.

Hoewel de naam RKW de meeste glastelers weinig zal zeggen, heeft de BEST-kas op het IDC-terrein van Wageningen University & Research in Bleiswijk al heel wat bekijks gehad. Deze afkorting staat voor Bubble Energy Saving Technology, in de volksmond noppenfolie geheten. De dubbelwandige foliekas is voor Nederland uniek, maar wordt in onder andere Duitsland, Oostenrijk, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en Zwitserland al geruime tijd toegepast.

Combinatie van goede eigenschappen
De door RKW Agri vervaardigde folie, waarmee de gevels en het gebogen dek zijn bekleed, isoleert goed en verstrooit het invallende licht al in enige mate (hortiscatter), wat veel gewassen waarderen. De lichttransmissie is lager dan die van standaard glas, maar ook dat vinden sommige gewassen juist prettig. En in vergelijking met zijn glazen tegenhangers is zo’n plastic kas stukken voordeliger. Die combinatie van eigenschappen zou wellicht ook voor Nederland perspectief kunnen bieden.

Veel nieuwe data
“Het concept bestaat al enkele tientallen jaren en wordt vooral semi-jaarrond toegepast in de mediumtech tuinbouw”, vertelt Hoofd R&D Agricultural Films Hendrik Oudehinken. “Je kunt er prima in telen. We zijn heel blij dat er sinds het najaar van 2018 in Bleiswijk een onderzoekskas staat met financiering vanuit Kas als Energiebron met een nieuw type folie, dat minder warmte uitstraalt. Daar verwachten wij veel van, ook jaarrond in een hightech omgeving.”
R&D Engineer Marcus Krauss vult aan: “De BEST-kas heeft de afgelopen vier jaar al veel data opgeleverd die ons inzicht vergroten. Er zijn achtereenvolgens frambozen geteeld, courgettes en meloenen. In perioden met warmtevraag voegt het dubbelwandige Hyplast folie duidelijk waarde toe. En ook de lichtkwaliteit is uitstekend.”

Kassenbouw
Kraus’ collega Karin Van den Bergh beaamt dit. “De productieniveaus zijn consequent gelijkwaardig of zelfs iets hoger dan die in glazen kassen, terwijl de warmtevraag bij toepassing van één energiescherm lager uitvalt”, vat zij samen. “Onze deelname in het project heeft al veel nieuwe kennis en inzichten opgeleverd waar wij én telers all over the world iets mee kunnen. Om dit breder bekend te maken en toepassing te laten vinden, zullen we ook in gesprek moeten gaan met Nederlandse kassenbouwers. Die staan altijd open voor innovatie, dus we zijn optimistisch. Ondertussen blijven we de verrichtingen van de onderzoekers in Bleiswijk met belangstelling volgen.”

Coatings
Ook Lumiforte, waar het voormalige Mardenkro uit Baarle-Nassau deel van uitmaakt, heeft zich voor langere tijd gecommitteerd aan het door WUR geleide Smart materials project. De coatingproducent ziet nog een rijke toekomst voor zich met producten die in uiteenlopende klimaatzones toegevoegde waarde brengen voor bedekte teelten.
“Smart materials for greenhouses is voor ons een zeer relevant project”, zegt R&D Global Manager Mathieu Fiore. “De coatings voor tuinbouwkassen die wij ontwikkelen, moeten toegevoegde waarde bieden binnen één of meerdere van vier thema’s: energiebesparing, verbetering van de opbrengst en/of de productkwaliteit, efficiënt watergebruik en verlaging van de milieu-footprint. Daar werken we continu aan, het is work in progress op meerdere fronten.”

Leren van en met anderen
Tot nu toe hebben de R&D inspanningen bij Lumiforte niet geresulteerd in concreet praktijkonderzoek binnen de kaders van het project, maar dat moment komt wel dichterbij. ”Wij zullen de komende jaren nauwer betrokken raken”, zegt de Fransman stellig. “Ondertussen volgen we ook de inbreng van andere partners, zoals RKW Agri. Wanneer kassen met dergelijk materiaal breder toepassing gaan vinden, wordt het interessant om te weten hoe onze producten daarmee combineren. Leveren onze coatings op folie vergelijkbare prestaties als op glas, of moeten we andere samenstellingen ontwikkelen om de beoogde effecten te realiseren? Daar doen wij in eigen beheer onderzoek naar.”

Van generiek naar gewasspecifiek
Fiore merkt op dat er zowel binnen het Smart materials project als elders veel nieuwe kennis en inzichten worden verworven die de R&D pijplijn van het bedrijf blijven vullen. “Wij leren veel van en met anderen, dat was voor ons ook een reden om aan te haken als onderzoekspartner”, vervolgt hij. “In het verleden hebben we vooral generieke producten ontwikkeld. De behoefte daaraan blijft bestaan, maar wij zien ook ruimte voor producten die inspelen op specifieke gewaswensen ten aanzien van lichteigenschappen. Lichthoeveelheid, lichtkleuren en lichtverstrooiing hebben alle drie invloed op de gewasprestaties. En wat voor een paprikateelt in Noordwest-Europa een prima oplossing is, komt rond de Middellandse Zee misschien minder goed uit de verf. Kortom, er valt nog heel veel te leren en te onderzoeken. Smart materials is in dat verband een inspirerend project, dat in nieuwe toepassingen voor energiezuinige, efficiënte teelten kan resulteren. Wij zullen ons niet onbetuigd laten.”

Bijschrift foto’s: In de BEST-kas met dubbelwandig folie van RKW Agri zijn op energiezuinige wijze hoge producties gerealiseerd van achtereenvolgens framboos, courgette en meloen.

Klik hier voor meer informatie.

 

Meer nieuws licht