Waarom moeten we steeds opnieuw leren telen?

Jan Voogt (Adviesbureau PlantPhysiLogics)

Als docent van het opleidingsprogramma Het Nieuwe Telen (HNT) hoor ik af en toe van mijn cursisten de opmerking, of liever de verzuchting: ‘Wij als tuinders moeten steeds maar opnieuw leren telen…’ En laten we eerlijk zijn, het valt voor een tuinder waarachtig niet mee om het hoofd boven water te houden. En dan moeten we tegelijk met z’n allen nog de transitie zien te maken naar meer duurzaamheid en minder CO2-emissie.

En dat terwijl we de handen al vol hebben aan nieuwe regelgeving op gebied van gewasbescherming en niet te vergeten de gasprijzen die de pan uitrijzen. Ik geef het je te doen.

Innovatie in techniek
Het ouderwetse idee dat je op school alles leert voor de rest van je leven, hebben we in de hele maatschappij inmiddels verlaten. Door de technische innovaties verandert alles zo snel dat we overgeschakeld zijn op de ‘permanente educatie’. Je moet voortdurend blijven leren om alles bij te benen. Wie dat niet doet raakt in een achterstandspositie en uitgerangeerd. Dat geldt bij uitstek in de glastuinbouw waar de vernieuwing nog sneller lijkt te gaan dan in de rest van de industrie. De ene nieuwe techniek is nog nauwelijks in de praktijk gebracht, of de andere buitelt er al overheen. We innoveren wat af. En steeds constateren we dat je als tuinder opnieuw moet leren telen.
Dat was bijvoorbeeld zo met de (gedwongen) omschakeling naar de substraatteelt. Maar dankzij een enorme inspanning van de praktijk, het onderzoek en de toeleveranciers hebben we het voor elkaar gekregen om een teeltmethode te ontwikkelen die een voorbeeld was en is voor de rest van de wereld.

Innovatie in licht
Dat was ook zo met de introductie van energieschermen, ten tijde van de energiecrisis in de jaren ‘70 en later bij de toepassing van intensieve belichting met Son-T lampen en de opkomst van diffuus glas. Met vallen en opstaan hebben we ook die technieken onder de knie gekregen.
De invoering van de semi-gesloten kas, begin deze eeuw, was echt een uitdaging. Dat vergde niet gewoon opnieuw leren telen, maar werd zelfs bestempeld als ‘een zoektocht in drie dimensies’. En meer recent bij de grootschalige toepassing van de LED’s klinkt nu wederom de kreet: ‘We moeten opnieuw leren telen’.  En we zijn er nog niet, want binnenkort moeten we het zonder gas doen en met veel minder CO2. Er valt dus nog heel wat opnieuw te leren.

Innovatie in teeltmethode
Dat steeds opnieuw leren telen kost ons veel tijd, energie en geld. Dan denk je weleens: zou dat misschien anders kunnen?  En ja, persoonlijk denk ik van wel. De kwestie is namelijk dat we steeds uitgaan van technische innovaties en dat we die in onze teeltmethode moeten inpassen. Anders gezegd: we moeten proberen uit te vinden hoe onze planten reageren op deze nieuwe technieken en dan net zo lang experimenteren en  aanpassen tot er weer een goed resultaat uitkomt. Dat is een lastig traject.
Stel dat we het nu eens helemaal omdraaien? Als we zouden weten wat een plant nodig heeft om op een duurzame en efficiënte manier te groeien en te produceren, dan konden we een teeltmethode ontwerpen die daarop gebaseerd is. En dan weten we ook welke technische installaties daarvoor nodig zijn. Zou dat het probleem niet een stuk eenvoudiger maken? Want planten innoveren niet zo snel. Die groeien al miljoenen jaren op bijna de zelfde manier. 
Kortom, laten we gewoon ophouden met ons te laten sturen door de technische innovatie, maar eerst onze teeltmethode innoveren, zodat de plant daarin centraal komt te staan. Vervolgens kunnen we doorgaan met al die techniek te verbeteren, maar we hoeven niet meer steeds opnieuw te leren telen.

In de praktijk brengen
Maar zul je zeggen: Hoe moet dat dan, de plant centraal stellen? Trouwens, dat doen we toch zeker al? En hoe kunnen we dan meten en weten of we het inderdaad goed doen? 
Nou, toevallig weten we daar intussen wel het een en ander van af. Althans de basisprincipes. En als je die consequent toepast ben je al een eind op streek. Hoe dat werkt? Dat kun je leren op de cursus Het Nieuwe Telen. Die moet je dan natuurlijk wel volgen en in praktijk brengen. Maar het goede nieuws is dat jouw planten het niet meer hoeven te leren, want die kunnen het al een poosje.

Meer nieuws Het Nieuwe Telen