Cursus energiezuinig tulpen broeien heeft impact op teeltwijze

Jan van Staalduinen

Het merendeel van de zestien tulpenbroeiers die onlangs deelnamen aan de eerste HNT-cursus ‘Energiezuinig tulpen broeien’, heeft de teeltwijze aangepast. Er wordt bewuster en actiever geschermd, waardoor de vochtbeheersing beter in balans is en er waarschijnlijk (iets) minder energie verloren gaat. Eén prangende vraag bleef helaas onbeantwoord. Nader onderzoek kan uitwijzen hoeveel verdamping minimaal nodig is om het gewas en de calciumopname aan de gang te houden.

De cursus ‘Energiezuinig tulpen broeien’ is vorig jaar met financiële steun van het programma Kas als Energiebron speciaal ontwikkeld voor deze specifieke groep telers. Hoeveel een strakke klimaatregeling in de tulpenbroeierij nooit erg hoog op de prioriteitenladder stond, zorgen twee ontwikkelingen voor extra vraag naar aanvullende kennis: de structureel hoge energieprijzen én het besef dat energiebesparing en meer grip op vochtbeheersing hand in hand kunnen gaan.

Vochtbeheersing
“Vochtbeheersing is in de broeierij het grote vraagstuk, temeer daar de klimaatverschillen tussen de kas en de buitenlucht buiten in het broeiseizoen vaak erg klein zijn”, schetst cursusleider Annemiek Bosma, die de eerste lichting cursisten in december jongstleden onder haar hoede nam. “Op de meeste bedrijven zijn wel één of twee schermen en een ventilatiesysteem aanwezig, maar veel broeiers weten niet precies hoe ze die optimaal kunnen laten samenwerken om efficiënt vocht af te voeren. Dat was voor iedere cursist feitelijk de belangrijkste vraag.”

Verdamping en calcium
Een tweede vraag waarmee broeiers worstelen, is hoeveel het gewas minimaal moet verdampen om actief te blijven. Die activiteit is vooral noodzakelijk om voldoende calcium op te kunnen nemen. Calciumgebrek kan bij tulpen tot bladkiep en glazigheid leiden.
Bosma: “Wanneer het antwoord op die vraag bekend is, kunnen de broeiers scherper aan de wind zeilen en meer energie besparen. Duidelijkheid over grenswaarden helpt immers altijd. Het punt is dat dit vraagstuk voor tulpen nooit is onderzocht. Het lijkt mij goed om dat alsnog te organiseren, maar dat is aan de broeiers.”

Aanpassen teeltplan
De cursusleidster merkt op dat bladkiepgevoelige soorten en soorten die minder gevoelig zijn vaak in één afdeling staan. “Daarnaast is de bladkiepgevoeligheid niet in de hele teelt even groot”, vult zij aan. “Telers streven naar een klimaat dat bladkiep voorkomt en stemmen dat af op de meest gevoelige soorten in de meest gevoelige fase. Het extra energieverbruik van de hele kas moet je dan eigenlijk toerekenen aan die rassen, waardoor deze weleens heel erg duur kunnen zijn om te telen. Aanpassen van het sortiment én het creëren van verschillende klimaatafdelingen kan het energieverbruik ook verminderen.”

Kierstrategie omgedraaid
Cursist Frank de Boer, teeltmanager bij Mopabloem uit Rijsenhout, bevestigt dat hij graag concretere handvatten zoekt om calciumgebrek voor te blijven. Zijn schermstrategie is op grond van nieuw verworven inzichten al wat aangepast.
“Ik was gewend om vocht af te voeren door een ruime kier in het scherm te trekken en de luchtramen aan de luwe zijde op een kleine kier te zetten”, licht hij toe. “Nu doen we het anders. Eén van de leerpunten was dat je het scherm beter zo lang mogelijk dicht kunt laten en boven het scherm juist ruimer moet luchten. Daardoor wordt de lucht in de nok droger en kun je bij een dicht scherm of een kleine schermkier toch effectief vocht kwijt uit de teeltruimte.”
Een belangrijk voordeel is dat je daarmee een plotselinge kouval voorkomt op het gewas onder de schermkier. Dat is positief voor de uniformiteit van de tulpen, terwijl je de vochtbeheersing beter in de hand hebt. Of dat veel energie bespaart betwijfel ik, maar we voelen ons hier wel prettiger bij. En hopelijk blijft het gewas daardoor ook actiever, wat gunstig is voor de calciumopname. Dat is vooral belangrijk wanneer het buiten relatief warm is, zoals deze winter.”
De Boer voert feitelijk twee strategieën, want één van de twee afdelingen heeft een actieve ontvochtigingsinstallatie. “Het lijkt wat op het Dry Gair-principe, maar het is een eigen ontwerp van onze lokale installateur”, licht hij toe. “In die afdeling kunnen we de schermen en luchtramen langer dicht laten, want de luchtbehandeling haalt veel vocht uit de kas. Daarbij verbruikt hij weliswaar elektriciteit, maar we houden meer warmte in de kas.”

Nuttige opfriscursus
Broeier Geert Laan (Laan Tulips) uit Avenhorn noemt de cursus een feest van herkenning. “Ik kon het allemaal prima volgen, maar merkte wel dat veel basiskennis was weggezakt. Goed om die weer eens op te frissen in vier lessen. Het balansdenken binnen Het Nieuwe Telen was voor mij nieuw, daar wil ik nog eens goed op inzoomen. Het toeval wil dat we ons scherm dit jaar gaan vervangen. Nu hangt er nog een zeer dicht vanwege de SON-T’s die er eerst hingen en vanwege Groen Label. De SON-T’s zijn al vervangen door LED’s. Waarschijnlijk kiezen we nu voor een iets minder dicht scherm, dat meer licht doorlaat en intensiever kan worden benut.”
Laan zegt de schermkier te hebben teruggebracht van meer dan 5% naar minder dan 3%. “We ontvochtigen ook via luchtbehandeling in combinatie met een warmtepomp en warmte/koudeopslag. De gewasactiviteit is voor ons leidend. Ook wij zouden daarom graag willen weten wat het gewas minimaal moet verdampen om actief en gezond te blijven.”

Tweede groep start in najaar
Bosma zegt positieve feedback te hebben gekregen van de cursisten over de inhoud en het interactieve karakter van de cursus. Vanwege het enthousiasme en de verwachte belangstelling onder collega broeiers, wil Glastuinbouw Nederland in het najaar een tweede ronde organiseren. Enkele aanmeldingen hiervoor zijn al binnen. Geïnteresseerden kunnen zich melden bij regiocoördinator Wilbert Ammerlaan, wammerlaan@glastuinbouwnederland.nl.

Meer nieuws Het Nieuwe Telen